Instituti oʻzbek adabiyoti кафедраси badiiy tahlil асослари fanidan m a ‘ ruza larmatni nukus, ndpi

Falsafiy yoʻnalishda yozuvchi dunyoqarashining xususiyatlari va tahlil etilayotgan asarda adib e’tiqodining: olamni koʻrish, anglash, tushuntirish hamda aks ettirish tarzining namoyon boʻlishi tekshiriladi. Lekin bunday tahlil badiiy matndan ayri falsafiy mushoxadalardangina iborat boʻlib kolmasligiga e’tibor qilinishi kerak. Chunonchi, badiiy matnga boglanmagan, ijodkorning ayni oʻrganilayotgan asaridan kelib chiqmaydigan xar qanday "chukur ma’noli" xulosa tahlil uchun mutlaqo ahamiyat kasb etmaydi va oʻrganilayotgan matnning na badiiy va na falsafiy jihatini ochib beradi.
Psixologik yoʻnalishda adibning ijodkor shaxs sifatidagi oʻziga xosligi jarayon psixologiyasi, asar ustida ishlash usuli, shu jarayondagi ruhiy holati va ularning tahlillanayotgan asarda koldirgan nuqsi, uning saviyasiga koʻrsatgan ta’siri kabilar oʻrganiladi. Bunday tahliliy yoʻnalishda yuqorida sanalgan jihatlarning qay yoʻsinda badiiy uslubga aylangani badiiy haqiqat shakliga kirganligi tekshiriladi.
Filologik yoʻnalishda asosiy e’tibor oʻrganilayotgan asarning estetik hodisa ekanini har jihatdan asoslashga qaratiladi. Bu yoʻnalishdagi tahlilda oʻrganilayotgan asar filologik hodisa sifatida xam til, xam tasvir vositalari, hamda ular urtasidagi davomiylik va novatorlik nuqtai nazaridan tekshiriladi. Soʻzning uz va badiiy ma’nosi konstekstdagi jozibasi, badiiy matn zamiriga yashirilgan mazmun va bu yashirilganlikning xam hayotiy, xam estetik sabablari singari bir qator jihatlarga ustuvor e’tibor qaratiladi.

6-mavzu: ILMIY TAHLIL. TAHLIL VA MILLIY MENTALITET.

O‘QUV TAHLILIGA XOS TAMOYILLAR


REJA:
1. Ilmiy tahlil, uning maqsad va vazifalari. Ilmiy tahlilga xos xususiyatlar.
2. Ilmiy tahlilda adib, o‘quvchi va matn munosabati dialektikasining hisobga olinishi. Tahlilda davr ruhi, tadqiqotchi shaxsi tutgan o‘rin.
3. O‘quv tahlili, uning maqsad va vazifalari. Didaktik tahlilga xos asosiy xususiyatlar.
4. O‘quv tahlilda matn, yozuvchi va o‘qituvchi munosabatlarning o‘ziga xosligi. O‘quvchi va o‘qituvchining didaktik tahlilda ishtirok etishiga xos xususiyatlar.
5. O‘quv tahlilida savol va topshiriqlarning ahamiyati.