Институти 5540600 «есмт» йўналишидаги талабалар учун «Тикув маҳсу

Зий чоклар - буклама чок, мағиз чок, ағдарма чоклардан иборат. 

---

25 
 
Буклама чок - очиқ ѐки ѐпиқ қирқимли бўлади. Очиқ қирқимли буклама чок қалин 
газламалардан 
кийим (юбка, аѐллар палтоси этакларини) тикишда ишлатилади. Чок 
кенглиги 0,7– 4 см. Ёпиқ қирқимли буклама чок (з) эркаклар, аѐллар кўйлаклари этакларини, 
енг учларини, чойшаблар четларини тикишда ишлатилади. 
Мағиз чок - очиқ қирқимли, ѐпиқ қирқимли ва тасмали бўлади. Очиқ қирқимли 
мағиз чок (и) адип ички қирқимларини, астарсиз уст кийимлар қирқимларини мағизлаш учун 
ишлатилади. 
Ёпиқ қирқимли мағиз чок аѐллар кўйлакларининг ва ич кийимларнинг ѐқа, енг 
ўмизларига мағиз қўйиш учун ишлатилади. Мағиз чок солиш учун махсус 2-35 буклагич мо-
сламадан ѐки 1022-3 кл., 1022-4 кл. тикув машиналаридан фойдаланиш мумкин. Мағиз пар-
часи ўрнига махсус тасма ишлатилса, тасма четини букмай туриб, тасма милкидан 0,1 – 0,15 
см. оралиқда бахяқатор юритиб тикилади. 
Ағдарма чок - кантли, рамкали, қистирма кантли бўлади. Бу чок чўнтак қопқоқлар-
нинг, ѐқаларнинг, бортларнинг четларини тикишда ишлатилади. 
Кантли ағдарма чокда деталлардан бири иккинчисидан 0,1-0,3 см. қочириброк бу-
килган бўлади (к). 
Рамкали ағдарма чок пиджак чўнтаклари, кўйлакнинг тугмаланадиган жойларини 
тикишда ишлатилади. Ҳосил бўлган рамкани сақлаб қолиш учун ағдарма чок устидан 
бахяқатор юритиб қўйилади. Қистирма кантли ағдарма чок ѐқаларни, кўйлак бортларини 
безашда, хизмат формаларининг ѐқалари, шим ѐн чокларини тикишда ишлатилади. 
 
Безак чоклар - ҳар хил тахламалар ва бўртма чоклардан иборат бўлиб, кийим 
деталларини безатиш учун ишлатилади. 
Тахламалар - безатувчи ѐки бирлаштирувчи бўлади. Безак тахламалар бир томонга 
(л) ѐки бир-бирига қаратилган (м) бўлиши мумкин. Тахлама ҳақи бир томонга қилиб ѐки 
ѐриб дазмол дазмолланади. Моделга мувофиқ ўнг томонидан бахяқатор юритиб, бостириб 
тикилади. 
Бирлаштирувчи тахламалар бир неча детални улаб, тахлама ҳосил қилади. Бу тахла-
малар бир томонлама, бир-бирига қараган ва икки томонга қараган бўлиши мумкин. 
Бундай тахламаларни тикишда деталлар ўнги бир-бирига қаратилиб кўкланади, 
ҳосил бўлган тахлама бир томонга қаратилиб дазмолланади-да, тахлама қирқимлари бир би-
рига уланади, деталнинг ўнгига бахяқатор бостириб безатилади. Кўкланган ип сўкиб ташла-
нади. 
Бўртма чоклар - хилма-хил шаклдаги мураккаб чоклардир. Улар майда-майда 
тахланган (н), шнур қўйиб бўртирилган, ички ва устки бахяқатор билан бўрттирилган кўри-
нишда бўлиши мумкин. 

---

26 
3.1.2-расм. Машина чок турлари.