Institut tarixi Samarqand iqtisodiyot va servis instituti O’zbekiston Respublikasida va O’rta Osiyo hududidagi eng keksa va eng ulug’ Oliy ta’lim muassasalaridan biridir.
Institut 2016 yil fevral oyida o’zining tabarruk 85 yoshiga to’ladi. Eng avval institutning obro’- e’tibori shundaki, u nafaqat O’rta Osiyo, balki sobiq sovetlar ittifoqining aytarlik barcha hududiga kadrlar tayyorlashda katta xizmatlar qildi.
Institutning tarixi respublikamizning nufuzli oliy maktablarining yaratilishi 7 sentyabr 1920 yildagi sobiq sovet hukumatining dekreti asosida yaratilgan Turkiston (keyinchalik O’rta Osiyo) davlat universitetiga bog’liqdir. Chunki uning fakultetlari va bo’limlari asosida O’zbekistonda va O’rta Osiyoda qator institutlar tashkil etildi.
Respublika xalq xo’jaligi va madaniyatining keskin taraqqiyoti tobora keng miqyosda yuqori malakali kadrlarni tayyorlashga talab oshib bordi. Bular jumlasiga iqtisodiyot va boshqaruv sohasi yetakchi o’rinlarga chiqa boshladi.
Natijada 6 iyun 1931 yilda O’rta Osiyo davlat universitetining (SAGU) iqtisodiyot fakulteti asosida O’rta Osiyo reja iqtisodiyot instituti tashkil etildi va uning iqtisodiyot fakulteti asosida O’rta Osiyo kooperativ instituti tuziladi. Mazkur institutga davlat savdosi va kooperativ instituti nomi beriladi va Sentrosoyuz ixtiyoriga topshiriladi.
1935 yilda O’rta Osiyo reja instituti Samarqandga ko’chiriladi va keyinchalik 1936 yilda davlat savdosi va kooperasiya instituti bilan qo’shiladi. Unga O’zbekiston xalq xo’jalik instituti deb nom berildi.
1949 yilda Samarqand savdo institutiga aylandi va 1960 yildan boshlab Sentrosoyuz ixtiyoriga o’tadi va endi Samarqand kooperativ instituti nomini oladi.
Institutning gurkirab rivojlanishi anashu oltmishinchi yillardan boshlandi va 1990 yillargacha O’rta Osiyo hududida yagona oliygoh hisoblandi va O’zbekiston, Tojikiston, Turkmaniston, Qirg’iziston respublikalari va Janubiy Qozoqiston viloyatlari uchun matlubot kooperasiyasi va davlat savdosiga kerakli yuqori malakali iqtisodchi, buxgalter, tovaroved va injener-texnologlar tayyorlab berardi. Aynan shu yillar davomida O’rta Osiyo respublikalari matlubot kooperasiyasi va davlat savdosining eng yuqori boshqaruv organlaridan tortib, to quyi tashkilotlarida band bo’lgan mutaxassislarning aksariyati Samarqand kooperativ institutini bitirgan kadrlar edi.
Shuni ta’kidlash joizki institutni bitirgan mutaxassislar sobiq sovet ittifoqi respublikalarida Kaliningraddan tortib Saxalingacha, Moskva, Leningraddan tortib to Kushkagacha faol ishlab keldilar va katta obro’-e’tiborga erishdilar. Bunga sabab birinchi navbatda O’zbekiston hukumati tomonidan oliy ta’limga bergan katta e’tibori hisoblanadi. Oliy ta’lim olgan mutaxassislar har tomonlama yetuk darajada chuqur bilimga ega bo’lganlar, ularning ma’naviy, siyosiy qarashlari xalqlar do’stligi ruhida tayyorlangan edilar.
Institutning keyingi 20 yillik tarixi jonajon Respublikamizning mustaqillik davriga to’g’ri keladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitini boshidan kechirayotgan respublikamizda xususiy mulkchilikka asoslangan iqtisodiyot talablaridan kelib chiqib aholi talablarini qondirish maqsadida xizmat sohalari keng taraqqiyot etganligini hisobga olib Samarqand kooperativ instituti 2011 yildan boshlab Samarqand iqtisodiyot va servis instituti nomini oldi. Natijada institutning istiqboli uchun juda qulay sharoitlar yaratilganligi barchani cheksiz quvontiradi.
Bugungi kunda institut yuqori malakali mutaxassislarni yetishtirishi uchun yetarli shart-sharoitlarga ega. Bular qatoriga oliygohning moddiy-tehnika bazasi yuqori malakali professor-o’qituvchilar tarkibi, fakultetlar, kafedralarda institutning turli bo’limlarida xizmat qilib kelayotgan xizmatchilar, har tomonlama talabga javob beradigan laboratoriyalar, kompyuter xonalari, internet bilan bog’liq bo’lgan hisoblash texnikasi kafedrasi ta’minoti bo’limlarni ko’rsatish mumkin. Institutda yaratilgan sharoitlar talabalarning samarali o’qishiga, madaniy xordiq chiqarishiga, jamoat ishlarida faol ishtirok etishiga asos bo’lmoqda.
Bular uchun institut jamoasi muxtaram prezidentimiz I.A.Karimovga, O’zbekiston Respublikasi hukumatiga, oliy va o’rta ta’lim vazirligiga va boshqalarga cheksiz minnatdorchiligini bildiradi.
Mazkur to’plamni tayyorlashda qatnashdilar: prof. R.Abdullayev....
