1 savolga
Insonmiyasinihoyatdaixcham,og'irligiatigi3funt.Shungaqaramay,uningko'plabburmalarivaoluklaribor.Ulartananingmuhimma'lumotlarinisaqlashuchunzarurbo'lganqo'shimchamaydonniberadi. Orqamiya-18dyuymuzunlikdagiva1/2dyuymliqalinlikdaginervto'qimalarininguzunto'plami.Umiyaningpastkiqismidanumurtqapog'onasibo'ylabcho'zilgan.Yo'ldavomidanervlarbutunvujudgatarqaladi. Miyavaorqamiyasuyakbilanhimoyalangan:miyaboshsuyagisuyaklaribilan,o'murtqahalqashaklidagisuyaklarto'plami-umurtqalar.Ularningikkalasihammenenjerdebnomlanganmembranalarvamiyaomuriliksuyuqligidebnomlanganmaxsussuyuqlikbilanqoplangan.Busuyuqlikasabto'qimasinihimoyaqilishga,unisog'lomsaqlashgavachiqindilarniolibtashlashgayordamberadi.Miyaningqandayqismlaribor? Miyaninguchtaasosiybo'limibor:oldmiya,o'rtamiyavaorqamiya.Oldmiya Oldmiya-miyaningengkattavaengmurakkabqismi.Uboshmiyadan-miyaningrasmlaridaodatdako'rinadiganbarchaburmalarivaoluklaribo'lganmaydon-vauningostidagiboshqatuzilmalardaniborat. Boshmiyadasiznikimligingizniko'rsatadiganma'lumotlarmavjud:aql,xotira,shaxsiyat,his-tuyg'ular,nutq,hisqilishvaharakatqilishqobiliyati.Miyaningalohidasohalariushbuturdagima'lumotlarniqaytaishlashuchunjavobgardir.Ulargaloblardeyiladivaularningto'rttasibor:frontal,parietal,temporalvaoksipitalloblar.Miyayarimsharlaridebnomlangano'ngvachapyarmigaega.Ularo'rtadanervtolalari(korpuskallosum)bilanbog'langanbo'lib,ularbilanaloqao'rnatiladi.Buyarmlarbir-biriningko'zgutasvirigao'xshabko'rinishimumkin,lekinko'plabolimlarularningvazifalariturlichaekanligigaishonishadi: Chaptomonmantiqiy,tahliliyvaob'ektivtomondebhisoblanadi. O'ngtarafintuitiv,ijodiyvasub'ektivdebhisoblanadi. Shundayqilib,chekdaftarchasinimuvozanatlashdasizchaptomonniishlatasiz.Musiqatinglayotganingizda,sizo'ngtomondanfoydalanasiz.Ba'ziodamlarko'proq"o'ngmiya"yoki"chapmiya",boshqalariesa"butunmiya",ya'niularmiyaningikkalayarminibirxildarajadaishlatishadidebishoniladi. Miyaningtashqiqatlamikorteks("kulrangmateriya"debhamataladi)debataladi.Beshsezgitomonidanto'planganma'lumotlarmiyagakorteksgakiradi.Keyinchalikbuma'lumotlarasabtiziminingboshqaqismlarigakeyingiishlovberishuchunyuboriladi.Masalan,sizissiqpechkaustigatekkaningizda,nafaqatqo'lingizniqimirlatishhaqidaxabarchiqadi,balkimiyaningboshqaqismigaborib,buniboshqaqilmasligingiznieslabqolasiz. Oldmiyaningichkiqismidatalamus,gipotalamusva: Talamuskortekseko'zlar,quloq,burun,vabarmoqlarikabifundamentalorganlarixabaroshiradi. Gipotalamussizningpulsingizni,chanqog'ingizni,ishtahangizni,uyqurejimingiznivatanangizdagiboshqajarayonlarniavtomatiktarzdaboshqaradi.Gipotalamusgipofizbezinihamboshqaradi,buesao'sishni,metabolizmni,suvmineralmuvozanatini,jinsiyetukliknivastressgajavobninazoratqiladi.O'rtamiya O'rtamiya,oldingimiyaningo'rtasiostida,orqamiyagakiradiganvachiqadiganbarchaxabarlaruchunasosiykoordinatorvazifasinibajaradi.Hindmiya Orqamiyaboshmiyaningorqauchiostidajoylashgan.Userebellum,ponsvameduladaniborat.Beyinciğindenuboshmiyaningkichikversiyasikabiko'rinadi,chunki,shuningdek,«kichikmiya"debnomlangan--muvozanat,harakat,vamuvofiqlashtirishuchunmas'ulhisoblanadi. Ponsvamedulla,o'rtamiyabilanbirga,ko'pinchamiyasopidebataladi.Miyatolasimiyaningxabarlariniqabulqiladi,yuboradivamuvofiqlashtiradi.Shuningdek,unafasolish,yurakurishtezligi,qonbosimi,yutish,ovqathazmqilishvamiltillashkabi tananingko'plabavtomatikfunktsiyalariniboshqaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |