Insonlarni qidirish usullari va eng samaralisini aniqlash Qidirilayotgan insonga tegishli ma’lumotlar

Insonlarni qidirish usullari va eng samaralisini aniqlash

Qidirilayotgan insonga tegishli ma’lumotlar

- ism familiyasi

- tug‘ilgan sanasi

- jinsi (ayol, erkak)

- yashash manzili

- telefon raqami

- .....

Ma’lumotlar bazasiga yuqoridagi insonlarga tegishli ma’lumotlarni joylab chiqiladi va qidiruv tizimiga bog‘lab qo‘yiladi, ya’ni biz qachonki ismi, tug‘ilgan sanasi va boshqa xususiyatlar bo‘yicha qidirganimizda, shu kiritgan so‘rovimizga doir javoblarni server bizga taqdim etadi.

Misol uchun: “Nasiba Fayzullayeva 1995-yilda tug‘ilgan. U hozirda talaba” deb qidiruv tizimida so‘rov kiritamiz.

Kiritilgan so‘rovdagi so‘zlar 2 va undan ortiq bo‘lgani uchun tokenlash, lemmalash, stimminglash jarayoni amalga oshiriladi.

Tokenlash (1. jumla orqali tokenlash, 2. So‘zlar yordamida tokenlash)

1. Nasiba Fayzullayeva 1995-yilda tug‘ilgan.

U hozirda talaba

2. [‘Nasiba’, ‘Fayzullayeva’, ‘1995’, ‘-‘, -yilda’, ‘tug’ilgan’, ‘.’]

[‘U’, ‘hozirda’, ‘talaba’]

* Stimminglash (tushunish: meni, mening, mendan, menga → natija men)

{Nasiba Fayzullayeva 1995-yil tug’ilgan}

{U hozir talaba} {Ko’rinishda natija chiqarib berishi mumkin. (qidirganimizda)
* Lemmalash (so‘zni ma’nosiga yaqin javoblarni taqdim etadi. Lemma yordamida so‘zning asosiy o‘zagini va lug‘at shakllarini topishga yordam beradi. Misol uchun: studies → study; studying → studying natijani beradi. Chunki ingliz tilida “ies” qo’shimcha ma’lum bir ma’no bermaydi. SHuning uchun tizim buni tushunmaydi va so‘zning asl lug‘at shaklini qaytaradi. Ammo studying – o‘qish study –o‘rganmoq ma’nosini beradi. Buni esa tizim sinonim so‘z sifatida qabul qilib aynan shu javobni qaytaradi.

1. {Nasiba Fayzullayeva 1995-yil tug’ilmoq}

{U hozir talaba}

2. {Nasiba Fayzullayeva 1995-yil tug’ilgan}

{U hozir talaba}

3. Yoki agar ma’lumotlar bazasi o’zbek so’zlariga moslab tuzilgan bo’lsa natija aynan o’zgarmasdan (so’z o’zagi o’zgarmasdan) chiqishi mumkin.