Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Usyurt cho`li- Oʻzbekistonning shimoli-gʻarbi (Qoraqalpogʻiston) va Qozogʻiston hududlaridagi tekislik. Sharqda Orol dengizi va Amudaryo deltasi, gʻarbda Mangʻishloq yarim oroli va Qoraboʻgʻozgoʻl qoʻltigʻi, shimolida Kaspiyboʻyi pasttekisligi oraligʻida joylashgan. Maydoni 200 ming kv. km. Oʻrtacha balandligi 150–250 m, eng baland joyi (370 m) janubi-gʻarbida. Usyurtning atrofi 60–150 m li tik jarlik (chink)lardan iborat. Chinklar har xil chuqurlikdagi jar va soylar bilan kesilgan. Usyurt yuzasi supasimon tekislik boʻlib, unda bir qancha qirlar: Muzbel, Qorabovur, Oqtumshuq, Qulandi va boshqa, Borsakelmas, Qorashoʻr, Asakaovdon kabi choʻkma va botiklar mavjud. Janubiy qismiga Qoplonqir va Sariqamish botigʻi kirib borgan. Uning shimoliy qismida Sam, Matayqum, Uchtagʻan qumliklari va bir qancha shoʻrxoklar (Qoʻshbuloq, Osmontaymatay, Sam va boshqalar) hamda taqirlar mavjud. Iklimi keskin kontinental. Bu yerda qish Oʻzbekistonda eng sovuq, yozi juda issiq, uzoq davom etadi. Iyul oyida oʻrtacha harorat +25, +28, eng yuqori harorat +46 bo`ladi. Qishda Usyurt ning gʻarbiy qismi bilan sharqiy qismi oʻrtasidagi havo harorati farqi katta: eng past harorat g`arbda —20, sharqida —40 gacha pasayadi. Usyurt hududi, asosan, yaylov sifatida foydalaniladi. Bu yerda neft, gaz va yer osti suvlarining katta zaxiralari aniqdangan.