Inson va tuproq” kitobi “Jayron” ekologik markazi

Aylanish o`qi-

Ayoz qal`a- milodiy 2–4-asrlarga oid uchta qal’a harobasidan iborat arxeologik yodgorliklar majmuasidir. Ushbu qal`a Qoraqalpog‘iston Respublikasi Beruniy tumanida joylashgan. Ayoz qal`a ni Xorazm arxeologiya-etnografiya ekspeditsiyasi 1937-yil topgan. Bu majmuadagi uchinchi qal’a mufassalroq o‘rganildi. Uning sahni 260×180 m bo‘lib, hovli va 40 xonali binodan iborat. Xonalarining umumiy maydoni 2400 kv. m. Xona devorlari to‘rt burchakli xom g‘ishtdan terilgan. Ayoz qal`a majmuasidan juda qadimgi sopol, mehnat qurollari, qurol-yarog‘lar, zeb-ziynatlar va tanga pullari topilgan. Ayoz qal`a o‘z davrida Xorazmning shimoli-sharqiy chegarasida mustahkam istehkom vazifasini o‘tagan.

Azot-(lotincha Nitrogenium) birinchi marta 1772-yilda Rezerford tomonigan aniqlangan. Azot havoda erkin holda uchraydi. Tuproqda turli minerallar va organic birikmalar tarkibida uchraydi. Azot sanoatda ham olinadi. Azot yunoncha so`zdan oingan bo`lib, “hayotsiz” degan ma`noni bildiradi. Chunki azot atmosfera tarkibida bo`lib, nafas olish uchun yaroqsiz va yonmaydigan gaz. Atmosfera havosining deyarli beshdan to`rt qismi mana shu gazdan iborat.