Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

«ИНСОН ҲУҚУҚЛАРИ УМУМИЙ НАЗАРИЯСИ» ФАНИНИНГ 
ТУШУНЧАСИ, МЕТОДИ, ТИЗИМИ ВА УНИНГ АҲАМИЯТИ
1.1. «Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси» фанининг предмети 
ва вазифалари
Ўзбекистонда демократик ҳуқуқий давлат қурилишининг асосий шартлари-
дан бири шахснинг асосий ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини рағбатлантириш 
ва жамиятдаги ҳар бир инсон ҳуқуқларининг амалий кафолатлари тизимини 
яратишдир.
Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримов таъкидлагинидек, 
«биз ўз олдимизга қўйган демократик давлат ва фуқаролик жамияти қуриш 
мақсадидан воз кечмаймиз, муқаддас заминимизда яшаётган ҳар бир инсон 
учун эркин, ҳеч ким ва ҳеч нимадан кам бўлмаган фаровон ҳаёт барпо этиш 
йўлидан қайтмаймиз»
1
.
Ўзининг ташқи ва ички сиёсатида Ўзбекистон Республикаси 1993 йил 
БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича Иккинчи умумжаҳон конференциясида 
тасдиқланган инсон ҳуқуқлари шак шубҳасиз универсал хусусиятга эга, 
уларнинг ҳимояси эса тегишли давлатларнинг қонуний эҳтиёжидир деган 
принципга асосланади
2
.
Юртимизда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш бўйича мақсадли иш 
олиб борилмокда, қонун ҳужжатларининг бутун бир тизими ишлаб чиқилган 
ҳамда инсон ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш бўйича миллий инсти-
тутлар муваффақиятли ишлаб келмоқда.
Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгач, қўшилган биринчи халқаро­
ҳуқуқий ҳужжат бу — Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси эди. Бу, 
Ўзбекистоннинг инсон ҳуқуқларини ривожлантириш, ҳимоя этиш ва кафолат­
лаш бўйича хақиқий мақсадларини билдиради. Бугунги кунда, Ўзбекистон 
Республикаси инсон ҳуқуқ ва эркинликлари бўйича 70 дан ортиқ халқаро 
ҳуқуқий ҳужжатларни ратификация қилган.
1 Каримов И. А. Жаҳон инқирознинг оқибатларини енгиш, мамлакатимизни модернизация 
қилиш ва тараққий топган давлатлар даражасига кўтарилиш сари. — Т. 18. — Т.: Ўзбекистон, 
2010. — 280 б. Б — 10.
2 Қаранг Инсон ҳуқуқлари ва сен. Кўлланма. — Варшава: БДИПЧ/ОБСЕ. 2000. — Б. 150–152.

---

10
Ўзбекистон Республикаси инсон ҳуқуқ ва эркинликлари бўйича асосий 
ҳужжатларга қўшилиши билан халқаро ҳуқуқнинг асосий умумий эътироф этил-
ган принциплари босқичма­босқич миллий ҳуқуқий тизимга имплементация 
қилиб борилмоқда.
Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги халқаро­ҳуқуқий ҳужжатлар имплементация­
сида БМТ конвенциявий ҳужжатлари бўйича ҳисоботлар механизми муҳим 
ўринга эга. 2011 йил бошида Ўзбекистон Республикаси қўшилган БМТнинг 
асосий ҳужжатлари бўйича Ташкилотнинг тегишли қўмиталарида инсон ҳуқуқ 
ва эркинликлари борасидаги асосий ҳужжатлар бўйича миллий ҳисоботлар 
тақдим этилиб, кўриб чиқилган, жумладан,
«Хотин­қизларга нисбатан камситишнинг барча шаклларига барҳам бериш 
тўғрисидаги конвенция»;
«Ирқий камситишнинг барча турларига барҳам бериш тўғрисидаги конвенция»;
«Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция»,
«Қийноқ ҳамда муомала ва жазолашнинг қаттиқ, шафқатсиз, инсонийликка 
зид ёки қадр­қимматни камситувчи турларига қарши конвенция»,
«Иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт»;
«Фуқаролик ва сиёсий ҳуқуқлар тўғрисидаги халқаро пакт» ҳужжатлари 
бўйича ҳисоботлар топширилган.
Шуни таъкидлаш керакки, халқаро-ҳуқуқий стандартларни Ўзбекистон