Inson mehnat faoliyatiga ta’sir etuvchi omillar

1. Ishlab chiqarishda faoliyat jarayonida yuzaga keladigan jarohatlanishlar

• mashina va dastgohlarning harakatlanuvchi qismlari, qayishlar, barabanlar, shkivlar, tishli mexanizmlar, issiq yuzalar, elektr tokidan, zaxarli kimyoviy moddalar, matolarni pardozlashda ishlatiladigan kislota, ishqor va boshqa zaharli moddalarning bexosdan to‘kilib ketishi, ish joylarida to‘siqsiz ishlash tufayli yoki mehnat xavfsizligi qoidalariga roiya qilmaslik natijasida sodir bo‘lishi mumkin.
• Jarohat turlari: mexanik (sinish, lat yoyish), termik (kuyish, sovuq urish), kimyoviy (kuyish, zaharlanish), elektr quvvatidan shikastlanishlarga bo‘linadi.

1. Ishlab chiqarishda faoliyat jarayonida yuzaga keladigan jarohatlanishlar

• Jarohat joyiga qarab jarohatlar: bosh shikastlanishi (ko‘zdan boshqa), oyoq va qo‘l (barmoqlardan tashqari), shuningdek boshqa tana a’zolari joylarning shikastlanishiga bo‘linadi.
• Og‘ir-yengilligiga ko‘ra: mehnat qobiliyati yo’qolmaydigan - yengil shikastlanishga, mehnat qobiliyati kunlab, xaftalab va hatto oylab yo’qotiladiganda o‘rta va og‘ir shikastlanishlarga bo‘linadi.
• Shikastlanishning og‘ir turi mehnat qilish qobiliyatini mutlaqo yo’qotishga sabab bo‘lishi va nogironlikka olib kelishi mumkin.

Baxtsiz xodisalarning iqtisodiy oqibatlari

• Ish beruvchi, mehnat jarohati yoki boshqa mehnat vazifalarini bajarish bilan bog‘liq ravishda xodim sog‘ligiga etkazilgan zararni, agar u etkazilgan zarar uchun o‘zining aybdor emasligini isbot qila olmasa, xodimga yetkazilgan zararni to‘lashi shart.
• Ish beruvchi tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy-texnik, sanitariya-gigiena va davolash-profilaktika choralari hamda sog‘lom va xavfsiz mehnat sharoitlari yaratish tadbirlari ta’minlanmaganligi (mehnatni muhofaza qilish, texnika xavfsizligi, sanoat sanitariyasi qoidalari va shu kabilarga rioya qilmaslik) tufayli olingan mehnat jarohati uning aybi bilan sodir etilgan deb hisoblanadi.