Инсон борлиғи режа

қобилиятига эга бўлади ва

бу Тангрини билишга

қаратилгандир

• Онг янги давр
• олимлари
• қарашларида

• Р.Декарт (1596-1650)
• онгни тафаккур билан
• тенглаштириб, уни
• умумийроқ тусдаги
• «руҳият» тушунчасидан
• ажратди

• Гегель индивидуал
• онгга бутун ривожланиш
• негизи саналган мутлақ
• ғоянинг пировард
• шаклларидан бири
• сифатида ёндашди.

• Бюхнер, Фохт,
• Молешотт каби
• файласуфлар онгга
• «вульгар материализм»
• нуқтаи назаридан
• ёндашади.

• Онгсизлик
• инсоннинг онгли
• ҳолатидаги
• онг билан
• бошқариб
• бўлмайдиган
• жараён.

• тушлар

• интуиция

• галлюцинациялар

• хаёлдан
• кетмайдиган
• ғоялар

• Онг фалсафий муаммо сифатида

• Рационализмдан фарқли ўлароқ иррационализм
• (irrаtionalis – нооқилона, онгсиз) борлиқни оқилона
• англаш имкониятини чеклайди, баъзан эса бутунлай
• инкор этади. Хусусан, неофрейдизмнинг атоқли намоянда-
• ларидан бири К.Г.Юнг (1875-1961) онгни илмий воситалар
• билан билиш мумкин эмас, деб ҳисоблаган ва унга
• таъриф беришга уринишлардан бутунлай воз кечиб,
• уни расмлар ва метафоралар ёрдамида тавсифлаш
• билангина кифояланишни таклиф қилган. Онгни
• тушуниш иррационализм экзистенциализм ва не-
• опозитивизм каби фалсафий
• оқимларга ҳам хосдир.

• Онгнинг материалистик концепцияси.

• Материалистлар онгнинг пайдо бўлишини фақат нотирик материядан табиий
• йўл билан вужудга келган тирик материянинг тадрижий ривожланиши
• маҳсули сифатида тушунтиришга ҳаракат қилдилар ва онг табиатининг
• талқинига «инъикос» тушунчасини киритадилар. Уни материянинг
• умумий хоссаси деб ҳисоблаб, онгни инъикоснинг олий типи деб
• Тавсифлайдилар ва онгнинг генезисига табиий-тарихий нуқтаи
• назардан ёндашиб, унинг пайдо бўлишини меҳнат ва тил билан боғлайди.
• Бу назария объектив дунёнинг барча объектлари, жараёнлари ва ҳодисалари
• муттасил ўзгаришда бўлиши, шунингдек бир-бири билан универсал ўзаро алоқа
• қилиши ва ўзаро таъсирга киришишини эътироф этади. Бундай ўзаро
• Таъсирлар натижасида айрим жисмлар ва ҳодисалар бошқа жисмлар ва
• ҳодисаларга таъсир кўрсатиб, уларда тегишли ўзгаришлар ясаш ва уларни
• Муайян тарзда ўзида гавдалантириш орқали уларда гўёки ўз «изи»ни
• қолдиради.

• Инъикос_назарияси.'>Онг табиатининг материалистик (моддий) талқини. Инъикос назарияси.

• Инъикос назарияси – онг табиатининг материалистик (моддий) талқини: онг юқори
• ташкил этилган материянинг материяни акс этиш хусусиятидир.

• Инъикос – моддий объектларнинг бошқа моддий объектлар изларини
• улар билан ўзаро таъсирлашишда қолдириш хусусияти.

• Инъикоснинг элементар формалари:

• Механик

• Физик

• Химик

• Биологик (фақат
• тирик организмларга хос)

• Таъсирланиш – биологик акснинг энг содда шакли – тирик организмларнинг предметлар ва атроф олам
• ҳодисаларига реакцияси. Масалан, баргларнинг иссиқликда қовжираши, соянинг “Қуёш изидан” ҳаракати

• Сезувчанлик – биологик акснинг анча юқори шакли – тирик организмларнинг атроф-оламни сезгилар
• шаклида акс эттириш қобилияти.

• Психик акс – ҳисларнинг тизимлаштириш, тушуниш, тирик организмларнинг (ҳайвонлар, айниқса, юқори
• ҳайвонлар) оламга кўникиш мақсадида хулқни моделлаштириш, келиб чиқаётган стандарт ва ностандарт
• Ҳолатларга моментал жавоб бера олиш, тўғри ечим топа олиш қобилияти.

• Онг – биологик акснинг юқори шакли. Инсон ва қисман юқори ҳайвонларга хос. Онг – атроф оламнинг
• энг тўлиқ акс эттириш ва уни тушуниш, мавҳумлаштиришга, рефлексияга (фикрлаш орқали янги фикрлар
• олиш, яъни онгнинг ўз-ўзига йўналганлиги) қобилияти, предмет – амалий фаолиятга қодирлик, онгни
• етказиш имконияти (фикрни акс эттирувчи ва етказувчи алоҳида механизм – оғзаки ва ёзма тилнинг мавжудлиги.)

• Шакллари:

• Инъикос

• Нарса ва ҳодисаларнинг
• ўзаро таъсирлашуви
• асосида ҳосил бўладиган
• ҳодиса, ҳолат, жараён ва
• ўзгаришларни
• ифодалайди

• Сезиш, идрок
• этиш ва
• тасаввур қилиш
• каби ҳиссий
• шаклларда
• амалга оширилади

• Унинг олий шакли
• сифатида
• онгнинг пайдо
• бўлиши «ақлли одам»
• (homo sapiens)нинг
• шаклланиш
• жараёни билан
• боғланади ва
• аввало меҳнат
• фаолияти
• билан белгиланади