Inshoga material to’plash reja tuzushva yozish muhum didaktiktadbir sifatida. Erkin mavzudagi insholarning xususiyatlari mavzusida

Inshoning mazmuniga mos keluvchi hikmatli so’z, maqol, ibora yoki fikrlar epigraf deyiladi. 

Inshoning mazmuniga mos keluvchi hikmatli so’z, maqol, ibora yoki fikrlar epigraf deyiladi. 

Epigraf yunoncha yepigraphe “ustidagi”,”yozuv” ma’nosidagi so’z bo’lib, butun adabiy asar yoki asar qismining boshida berilgan va uning mazmunini ifodalaydigan sitata, ibora, maqolni ifoda etadi. Epigraf, odatda , rejadan keyin,insho matnidan oldin, sahifaning o’ng chetiga yoziladi.Epigraf sifatida keltirilgan matndan so’ng mazmunga ko’ra nuqta, so’roq,undov belgilaridan biri qo’yiladi,muallif qavs ichida ko’rsatiladi, qavsdan keyin tinish belgisi qo’yilmaydi. Inshoda epigraf keltirilishi qat’iy talab emas,ixtiyoridir.Inshoni epigrafsiz ham yozish mumkin.Shu bois epigrafni baholash tizimiga kiritish ham maqsadga muvofiq emas.Shuni ham nazarda tutish lozimki,mavzuni yoritishga xizmat qiluvchi,mazmunni tavsiflovchi epigraflar asosiy mohiyatni yuzaga chiqarishga xizmat qiladi.,muallif mahoratini namoyon qiladi. Epigraf to’g’ri tanlanishi va maqsadga muvofiq bo’lishi lozim.Buning uchun o’qituvchi o’quvchilarga epigraf keltirilgan asarlar,insholarning mohiyatini tushuntirishi, epigrafga yuklangan mazmun haqida tushuncha berishi lozim.

Qahhorning “O’g’ri”hikoyasiga Otning o’limi-itning bayrami maqoli epigraf qilib olingan. Ot timsoli Qobil boboni, uning o’limi ho’kizning o’g’irlanish bilan bog’liq baxtsizlikni, It timsoli Qobil bobo atrofidagi poraxo’r, vaziyatdan unumli foydalaniladigan amaldorlarni , bayram esa ular uchun yuzaga kelgan imkoniyatni ifoda etadi. “Bemor “ hikoyasiga epigraf sifatida tanlangan Osmon uzoq –yer qattiq maqoli esa “ilojsizlik” tushunchasini ta’sirchan ifodalashga xizmat qilgan. Yoki Cho’lponning “Kecha va kunduz” romaniga epigraf sifatida keltirilgan Hamal keldi- amal keldi maqoli inson umrining gul fasli,yaxshi kunlarga, asar nomidagi kunduzga ishora qilganini ta’kidlash mumkin.Epigraf muallif aytmoqchi bo’lgan fikr- mulohazalarning asosiy mohiyatini aks ettiradi. Insho mavzusidagi yetakchi g’oya epigraf orqali ifodalanadi. Nasriy yoki she’riy asar matnidan; yozuvchining xatlari, kundaligidan; tanqidiy maqolalardan olingan fikrlarni yoki maqol, aforizm, matallarni epigraf sifatida keltirish mumkin. Masalan, “Alisher Navoiy – she’riyat mulkining sultoni” mavzusiga Abdulla Oripovning “Besh asrkim,nazmiy saroyni.

• Qahhorning “O’g’ri”hikoyasiga Otning o’limi-itning bayrami maqoli epigraf qilib olingan. Ot timsoli Qobil boboni, uning o’limi ho’kizning o’g’irlanish bilan bog’liq baxtsizlikni, It timsoli Qobil bobo atrofidagi poraxo’r, vaziyatdan unumli foydalaniladigan amaldorlarni , bayram esa ular uchun yuzaga kelgan imkoniyatni ifoda etadi. “Bemor “ hikoyasiga epigraf sifatida tanlangan Osmon uzoq –yer qattiq maqoli esa “ilojsizlik” tushunchasini ta’sirchan ifodalashga xizmat qilgan. Yoki Cho’lponning “Kecha va kunduz” romaniga epigraf sifatida keltirilgan Hamal keldi- amal keldi maqoli inson umrining gul fasli,yaxshi kunlarga, asar nomidagi kunduzga ishora qilganini ta’kidlash mumkin.Epigraf muallif aytmoqchi bo’lgan fikr- mulohazalarning asosiy mohiyatini aks ettiradi. Insho mavzusidagi yetakchi g’oya epigraf orqali ifodalanadi. Nasriy yoki she’riy asar matnidan; yozuvchining xatlari, kundaligidan; tanqidiy maqolalardan olingan fikrlarni yoki maqol, aforizm, matallarni epigraf sifatida keltirish mumkin. Masalan, “Alisher Navoiy – she’riyat mulkining sultoni” mavzusiga Abdulla Oripovning “Besh asrkim,nazmiy saroyni.