Inkapsulyatsiya

Mavzu:
Reja
1.INKAPSULYATSIYA
2.KLASSNING XUSUSIYAT VA METODLARI
3.C++ da Konstruktor


INKAPSULYATSIYA
Obyektga Yo'naltirilgan Dasturlashning tamoyillaridan biri bu inkapsulyatsiya, ya'ni obyektning xususiyatlarga to'g'ridan-to'g'ri (nuqta orqali) murojat qilishni va ularning qiymatini o'zgartirishni taqiqlab qo'yish. Pythonda bunday yopiq xususiyatlarning nomi ikki pastki chiziq bilan boshlanadi:


from uuid import uuid4
class Avto:
"""Avtomobil klassi"""
def __init__(self,make,model,rang,yil,narh,km=0):
"""Avtomobilning xususiyatlari"""
self.make = make
self.model = model
self.rang = rang
self.yil = yil
self.narh = narh
self.__km = km
self.__id = uuid4()
def get_km(self):
return self.__km
def get_id(self):
return self.__id

Yuqoridagi kodimizning 11-qatorida __km xususiyati avtomobilning necha km yurgani haqida ma'lumot saqlaydi va bu ma'lumotni tashqaridan o'zgartirib bo'lmaydi. Kodimizning 12-qatorida esa har bir yangi yaratilgan avtomobilga yangi, noyob va takrorlanmas ID generasiya qilish uchun uuid4() funksiyasidan foydalanayapmiz. Deylik biz mashinalar sotish uchun onlayn bozor yaratsak, bozorimizga qo'shilgan har bir moshina endi o'zining ID raqamiga ega bo'ladi va bu ID raqamni to'g'ridan-to'g'ri (nuqta orqali) ko'rib bo'lmaydi.

avto1 = Avto("GM","Malibu","Qora",2020,40000,100000)
avto1.__km
Natija: AttributeError: 'Avto' object has no attribute '__km'
Yopiq xususiyatlarni ko'rish uchun esa alohida metodlar yozish maqsadga muvofiq bo'ladi (get_km() va get_id()):
print(f"ID: {avto1.get_id()}")
Natija: ID: 1d4f39a4-3222-4682-9231-6275ca5e1bff
Bunday yopiq xususiyatlarni o'zgartirish ham metodlar orqali amalga oshirilishi kerak. Misol uchun mashinaning necha km yurganini o'zgartirish uchun klassimizga quyidagi metodni qo'shamiz:
def add_km(self,km):
"""Mashinaning km ga yana km qo'shish"""
if km>=0:
self.__km += km
else:
print("Mashina km kamaytirib bo'lmaydi")
avto1.add_km(1500)
print(avto1.get_km())
Natija: 101500
Inkapsulyatsiyaning maqsadi obyektning ma'lum xususiyatlarini tashqi ta'sirdan himoya qilish. Misol uchun yuqoridagi misolimizda mashinaning qancha yurganini faqat musbat tarafga o'zgartirish mumkin, noyob ID raqamini esa umuman o'zgartirib bo'lmaydi.