Inkapsulyatsiya

INKAPSULYATSIYA

Obyektga Yo'naltirilgan Dasturlashning tamoyillaridan biri bu inkapsulyatsiya, ya'ni obyektning xususiyatlarga to'g'ridan-to'g'ri (nuqta orqali) murojat qilishni va ularning qiymatini o'zgartirishni taqiqlab qo'yish.

Pythonda bunday yopiq xususiyatlarning nomi ikki pastki chiziq bilan boshlanadi:  

• from uuid import uuid4
• class Avto:
• """Avtomobil klassi"""
• def __init__(self,make,model,rang,yil,narh,km=0):
• """Avtomobilning xususiyatlari"""
• self.make = make
• self.model = model
• self.rang = rang
• self.yil = yil
• self.narh = narh
• self.__km = km
• self.__id = uuid4()
• def get_km(self):
• return self.__km
• def get_id(self):
• return self.__id

Yuqoridagi kodimizning 11-qatorida __km xususiyati avtomobilning necha km yurgani haqida ma'lumot saqlaydi va bu ma'lumotni tashqaridan o'zgartirib bo'lmaydi. Kodimizning 12-qatorida esa har bir yangi yaratilgan avtomobilga yangi, noyob va takrorlanmas ID generasiya qilish uchun uuid4() funksiyasidan foydalanayapmiz. Deylik biz mashinalar sotish uchun onlayn bozor yaratsak, bozorimizga qo'shilgan har bir moshina endi o'zining ID raqamiga ega bo'ladi va bu ID raqamni to'g'ridan-to'g'ri (nuqta orqali) ko'rib bo'lmaydi.

• Yuqoridagi kodimizning 11-qatorida __km xususiyati avtomobilning necha km yurgani haqida ma'lumot saqlaydi va bu ma'lumotni tashqaridan o'zgartirib bo'lmaydi. Kodimizning 12-qatorida esa har bir yangi yaratilgan avtomobilga yangi, noyob va takrorlanmas ID generasiya qilish uchun uuid4() funksiyasidan foydalanayapmiz. Deylik biz mashinalar sotish uchun onlayn bozor yaratsak, bozorimizga qo'shilgan har bir moshina endi o'zining ID raqamiga ega bo'ladi va bu ID raqamni to'g'ridan-to'g'ri (nuqta orqali) ko'rib bo'lmaydi.
• avto1 = Avto("GM","Malibu","Qora",2020,40000,100000)
• avto1.__km
• Natija: AttributeError: 'Avto' object has no attribute '__km'

KLASSNING XUSUSIYATLARI VA METODLARI

• Avvalgi darslarimizda biror klassdan yaratilgan har bir obyektning xususiyatlarini klass ichidagidef __init__() medoti yordamida berayotgan edik. Bu metod qanday ishlaydi? Biz har gal klassga murojat qilganimizda klass aynan shu __init__metodini ishga tushiradi va biz bergan xususiyatlar bilan yangi obyekt yaratadi.
• Klassga oid xususiyatlar def __init__() metodidan avval e'lon qilinadi.

class Avto:

• class Avto:
• """Avtomobil klassi"""
• num_avto = 0
• def __init__(self,make,model,rang,yil,narh,km=0):
• """Avtomobilning xususiyatlari"""
• self.make = make
• self.model = model
• self.rang = rang
• self.yil = yil
• self.narh = narh
• self.__km = km
• self.__id = uuid4()
• Avto.num_avto += 1
• Kodni tahlil qilamiz:

1-qatroda Avto klassini e'lo qildik

• 1-qatroda Avto klassini e'lo qildik
• 3-qatorda Avto klassiga oid bo'lgan xususiyat num_avto yaratdik va unga 0 qiymatini berdik
• Keyingi qatorlarda __init__ metodi yordamida klassdan yaratiladigan obyektlarning xususiyatlarini e'lon qildik va har gal bu metdoga murojat qilingandan num_avto ning qiymatini 1 ga oshradigan qilib qo'ydik (13-qator).
• Yuqoridagi usul bilan endi biz dastur davomida Avto klassidan jami nechta obyektlar yaratilganini kuzatib borishimiz mumkin bo'ladi. Bunda num_avto o'zgaruvchisiga istalgan obyekt orqali yoki klass nomi orqali murojat qilish mumkin:
• avto1 = Avto("GM","Malibu","Qora",2020,40000)
• avto2 = Avto("GM","Lacetti","Oq",2020,20000)
• print(avto1.num_avto)
• Natija: 2
• avto3 = Avto("Toyota",'Carolla',"Silver",2018, 45000)
• print(Avto.num_avto)
• Natija: 3

KLASSNING XUSUSIYATLARINI INKAPSULYATSIYA QILISH

• Klassga oid xususiyatlar ham huddi yuoqridagi kabi nomidan avval ikki pastki chiziq qo'shish bilan inkapsulyatsiya qilinadi:
• class Avto:
• """Avtomobil klassi"""
• __num_avto = 0 # klassga oid xususiyat
• def __init__(self,make,model,rang,yil,narh):
• """Avtomobilning xususiyatlari"""
• self.make = make
• self.model = model
• self.rang = rang
• self.yil = yil
• self.narh = narh
• Avto.__num_avto += 1

BITTA KLASSNI IMPORT QILISH

• Moduldan bitta klass import qilish uchun from modul import klass ifodasidan foydalanamiz:
• from odamlar import Talaba
• from transport import Avto
• talaba = Talaba("Alijon","Valiyev","FA010101","N00022")
• avto = Avto("GM","Malibu","Qora",2020,40000)

C++ Konstruktor (Sinf/Class)

• C ++ tilidagi konstruktor - bu maxsus ob'ekt bo'lib, u sinf ob'ekti yaratilganda avtomatik ravishda chaqiriladi. Konstruktor yaratish uchun sinf bilan bir xil nomdan foydalaning, so'ngra qavslar bilan yozing ():

int main() {

• int main() {
•  MyClass myObj; // MyClass ob'ektini yarating (bu konstruktorni chaqiradi)
• Return 0;
• }
• Eslatma: Konstruktor klass bilan bir xil nomga ega, u doimo bo'ladi publicva u hech qanday qiymat qaytarmaydi.