Ingenerlik geodeziyasi


Kartani joyda orientirlash



Download 6,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/136
Sana31.12.2021
Hajmi6,75 Mb.
#264174
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   136
Bog'liq
injenerlik geodeziyasi

Kartani joyda orientirlash 
Kartani  orientirlash  deyilganda  undagi  joy  predmetlari  tasvirlarini 
ularning  haqiqiy  joylashishiga  mos  keltirishni  tushuniladi.  Orientirlash 
faqat  joy  predmetlari  bo‖yicha  ko‖zda  chamalab  bajarilsa,  u  tahminiy  va 
bu maqsad uchun tegishli asbob qo‖llanilsa aniq bo‖lishi mumkin. Joyda 
orientirlar  sezilarlicha  etarli  bo‖lganda  kuzatuvchi  kartadagi  o‖z  holatini 
unchalik qiynalmasdan topadi va uni orientirlaydi (32 – rasm).  
Joyda  orientirlar kam bo‖lganda va cheklangan ko‖rinish sharoitida 
orientirlash 
ketma-ket 
yaqinlashish 
usulida 
dunyo 
tomonlarini 
aniqlashdan boshlanadi (eslatma: eski kartalarda asosiy yunalish sharqqa-
lotincha orient deyilganligidan orientirlash atamasi kelib chiqqan). 
 
32 – rasm. Joy predmetlari bo‖yicha kartani orientirlash 
Quyoshli  kunda  (yarim  kun)  tushlik  chiziq  yunalishini  soat 
stiferblati bo‖yicha aniqlash mumkin. Stiferblatga gorizontal holat berilib, 
soat  milini  Quyoshga  yo‖naltiriladi.  Soat  mili  yunalishi  hamda  1  raqam 


 
55 
 
(qishda)  va  2  raqam  (yozda)  orasidagi  bissektrisa  tushlik  chiziq 
yo‖nalishini ko‖rsatadi (33-rasm). 
  Sayyohlarning  joy  premetlari  bo‖yicha  tushlik  chiziq  yo‖nalishini 
aniqlash  usullarini  eslash  foydali:  1)  daraxtlarning  shimoliy  tomonida 
mox  ko‖proq,  u  toshlarning  shimoliy  tomonini  qoplaydi;  2)  alohida 
o‖suvchi  
 
33-rasm. Meridian yo‖nalishini aniqlash 
Quyosh  va  soat  bo‖yicha  aniqlash  daraxtlarning  janubiy  tomoni  shoxlari 
zichroq  va  barglarga  boyroq  tuyiladi;  3)  kesilgan  daraxtlarning 
to‖nkalarida  yillik  o‖sish  halqalari  shimoldagiga  qaraganda  kattaroq  va 
h.k.  Tungi  kechada  meridian  yo‖nalishini  Katta  Ayiq  yulduzlar 
turkumidagi Qutb yulduzi bo‖yicha aniqlash mumkin (34-rasm). 
Kartani  aniqroq  orientirlash  uchun  kompasning  har  xil  turlari 
qo‖llaniladi.  
Sayyoxlarning  joy  predmetlari  bo‖yicha  tushlik  chiziq  yo‖nalishini 
aniqlash  usullarini  eslash  foydali:  1)  daraxtlarning  shimoliy  tomonida 
mox  ko‖proq,  u  toshlarning  shimoliy  tomonini  qoplaydi;  2)  alohida 
o‖suvchi  daraxtlarning  janubiy  tomoni  shoxlari  zichroq  va  barglarga 
boyroq  tuyuladi;  3)  kesilgan  daraxtlarning  to‖nkalarida  yillik  o‖sish 
xalqalari  shimoldagiga  qaraganda  kattaroq  va  x.k.  Tungi  kechada 
meridian  yunalishini  Katta  Ayiq  yulduzlar  turkumidagi  Qutb  yulduzi 
bo‖yicha aniqlash mumkin. 


 
56 
 
 

Download 6,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   136




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish