Ingenerlik geodeziyasi


  Teodolit bilan plan olish



Download 4,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet111/124
Sana31.12.2021
Hajmi4,35 Mb.
#270641
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   124
Bog'liq
l9je1MnQXxhVnCFUInhLGUOFN6ZVMPE3tDGD3SOB

  
5.3.5.  Teodolit bilan plan olish.  
Chizg`ich 50x50 sm bo`lgan koordinata to`rini chizishga mo`ljallangan. Unda 
tomonlari 40x30 sm to`g`ri burchakli koordinatalar to`rini chizsa ham bo`ladi, chunki 
50  
40

30

.  
Koordinata to`ri quyidagi tartibda chiziladi. Qog`ozning qirqilgan tomonidan 
50 mm qoldirib, Drobo`shev chizg`ichini qo`yib o`tkir qalam uchi bilan chiziq chiziladi.  
  


 
 
 
 
1
6
 
 
  
101-rasm. Teodolit syomkasi natijasida hosil bo`lgan joyning plani   
5.4. Sun`iy yo`ldoshdan joyni aniqlash  
Mazkur bobni ko`rib chiqishdan oldin, o`quvchiga mahalliy va global geoid va 
ellipsoidlar to`g`risida hamda balandliklar to`g`risida bilimlarni egallab olishi kerak.   
Sun`iy yo`ldosh yordami bilan joyni qayd qilish tushunchasi SSSR tomonidan 
1957 yilda birinchi sun`iy yo`ldoshni uchirish bilan boshlandi. Bundan keyin AQSH ning 
Harbiy-dengiz  kuchlari  tomonidan  Harbiydengiz  navigatsiya  sun`iy  yo`ldosh  tizimi 
rivojlantirila boshlandi. Bu, ko`pincha Tranzit tizimi deb ataladigan tizim butun dunyo 
miq`yosida  AQSHning  suv  osti  kemalari  flotining  navigatsiyasini  ta`minlash  uchun 
yaratila  boshlangan  edi.  Tranzit  tizimi  1967  yilda  aholi  sohasida  ham  foydalanilishi 
mumkin bo`ldi. Ammo, u juda ko`p uzoq kuzatuvlarni talab qilgani va nisbatan past 
aniqlikka  ega  bo`lganligi  sababli,  undan  foydalanish  geodeziya  va  navigatsiya  bilan 
cheklanib qoldi.  


 
 
 
 
1
6
 
 
1973  yilda  AQSHning  Mudofaa  vazirligi  vaqtni  va  harakat  doirasini  hisobga 
oladigan navigatsiya tizimini NAVSTAR (Navigation System with Time and Ranging) – 
joyni aniqlash global tizimini (global positioning system (GPS)) rivojlantira boshladi va 
birinchi sun`iy yo`ldoshni 1978 yilda uchirgan edi. Bu sun`iy yo`ldoshlarlar 1987 yilda 
majud bo`lgan boshqarish tizimi bilan asosan tajriba tusiga ega edi. Hozir GPS sun`iy 
yo`ldoshlarlari to`liq boshqaruvchan bo`lishi bilan, nisbiy joyni birnecha millimetrlar 
aniqligida  juda  qisqa  kuzatuv  muddatida  bir  necha  minutda  aniqlashga  yerishish 
mumkin.  5  km  dan  ortiq  masofalar  uchun  GPS,  EDM  traverzasi  bilan  o`lchashdan 
aniqroq bo`lmoqda. SHuning uchun u geodeziyada keng qo`llanila boshladi va uning 
ta`siri  EDM  ni  yaratishdan  ham  muhimroqdir.    GPS  yuqori  aniqlikka  yerishishdan 
tashqari, quyidagi muhim afzalliklarni bermoqda:  

o`rin bevosita X, Y, Z koordinatlar tizimida berilmoqda;  

er yuzidagi punktlarning o`zaro ko`rinishi zarur emas;  

har  bir  nuqta  alohida  qayd  qilinganligi  sababli,  tarmoqdagi  kabi,  tarqalish 
xatolari mavjud emas;   

s`yomka  nuqtasi  endi  o`zining  talab  qilinadigan  vazifasiga  muvofiq  tanlanadi, 
yaxshi shartlarga javob beradigan shakllar tizimini yaratish uchun emas;  

operatordan yuqori kasbiy mahorat talab qilinmaydi;    

joy yer yuzida, dengizda yoki havoda qayd qilinishi mumkin. Bu oxirgi qobliyati 
havo fotogrammetriya sohasiga katta ta`sir qilishi mumkin;  

o`lchovlar kechasi yoki kunduzi, suvda yoki havoda, yer sharining har qanday 
nuqtasida, vaqtida va ob-havo sharoitida amalga oshirilishi mumkin;  

o`zgarishlar  ustidan  nazoratni  yanada  takomillashtirib,  uzluksiz  o`lchovlarni 
bajarish mumkin.  
  
  

Download 4,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   124




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish