Ingeneriyasi

Fermentlarning ta‟sir qilish mexanizmi va uning molekulyar asoslari. 
Fermentlarning  katalitik  ta‟sir  mexanizmini  aniqlash  enzimologiyaning  asosiy 
va eng murakkab vazifalaridandir. Fermentlar ta‟sirida faollashishning umumiy 
nazariyasi yo`q, har bir fermentning ta‟sir mexanizmi uning o`ziga xos spetsifik 
uchlamchi  strukturasi,  funktsional  guruhlari,  substrat  bilan  to`qnashgandagi 
konformatsion o`zgarishi bilan ta‟minlanadi. 
Fermentlarning  ta‟sir  etishini  tushuntirib  beruvchi  farazlardan  biri  – 
adsorbtsion faraz  XX asr boshlarida ingliz fiziologi Beylis va nemis bioximigi 
Varburg  tomonidan  taklif  etilgan.  Ular  bu  farazni  asoslashda  biologik 
bo`lmagan  katalizatorlarning  ta‟sir  mexanizmidan  kelib  chiqqan.  Adsorbtsion 

---

 
45 
farazga  asosan  ferment  yuzasi  platinaga  o`xshash  reagent  molekulalari  uchun 
adsorbtsiya  joyi  hisoblanadi.  Natijada  fermentni  o`zaro  tas‟iri  osonlashib, 
reaktsiya  tezlashadi.  Bu  faraz  fermentning  spetsifikligi  (o`ziga  xosligi)ni 
tushuntirib  bera  olmaganligi  sababli  va  u  faqat  tarixiy  ahamiyatga  ega  bo`lib 
qoldi.