Informatsion texnologiyalar



Download 0,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet128/159
Sana03.01.2022
Hajmi0,92 Mb.
#314600
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   159
Bog'liq
axborot tizimlari

kodlashtirish 
va 
shifrlash.
 
Kodlashtirish 
uchun  tez-tez  ishlatiladigan  iboralar  to‘plamini  o‘z  ichiga 
oluvchi  kitob  yoki  jadvallardan  foydalaniladi.  Bu  iboralardan  har  biriga,  ko‘p 
hollarda,  raqamlar  to‘plami  bilan  beriladigan  ixtiyoriy  tanlangan  kodli  so‘z 
to‘g‘ri  keladi.  Axborotni  kodlash  uchun  xuddi  shunday  kitob  yoki  jadval  talab 
qilinadi.  Kodlashtiruvchi  kitob  yoki  jadval  ixtiyoriy  kriptografik  o‘zgartirishga 
misol bo‘ladi. Kodlashtirishning axborot texnologiyasiga mos talablar — qatorli 
ma’lumotlarni  sonli  ma’lumotlarga  aylantirish  va  aksincha  o‘zgartirishlarni 
bajara  bilish.  Kodlashtirish  kitobini  tezkor  hamda  tashqi  xotira  qurilmalarida 
amalga  oshirish  mumkin,  lekin  bunday  tez  va  ishonchli  kriptografik  tizimni 
muvaffaqiyatli  deb  bo‘lmaydi.  Agar  bu  kitobdan  biror  marta  ruxsatsiz 
foydalanilsa, 
kodlarning 
yangi 
kitobini 
yaratish 
va 
uni 
hamma 
foydalanuvchilarga tarqatish zaruriyati paydo bo‘ladi. 
Kriptografik  o‘zgartirishning  ikkinchi  turi 
shifrlash 
o‘z  ichiga  — 
boshlang‘ich  matn  belgilarini  anglab  olish  mumkin  bo‘lmagan  shaklga 
o‘zgartirish  algoritmlarini  qamrab  oladi.  O‘zgartirishlarning  bu  turi  axborot-
kommunikatsiyalar texnologiyalariga mos keladi. 
Bu  yerda  algoritmni  himoyalash  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Kriptografik 
kalitni  qo‘llab,  shifrlash  algoritmining  o‘zida  himoyalashga  bo‘lgan  talablarni 


 
125
kamaytirish mumkin. Endi himoyalash obyekti sifatida faqat kalit xizmat qiladi. 
Agar  kalitdan  nusxa  olingan  bo‘lsa,  uni  almashtirish  mumkin  va  bu 
kodlashtiruvchi  kitob  yoki  jadvalni  almashtirishdan  yengildir.  Shuning  uchun 
ham 
kodlashtirish 
emas, 
balki 
shifrlash 
axborot-kommunikatsiyalar 
texnologiyalarida keng ko‘lamda qo‘llanilmoqda. 
Sirli (maxfiy) aloqalar sohasi 

Download 0,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   159




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish