Informatsion texnologiyalar

Tarmoqli va integrallashgan axborot texnologiyalari 
Tarmoqli 
AAT 
interfeysi 
aloqa 
vositalari 
rivojlangani 
bois 
foydalanuvchiga  hududiy  taqsimlangan  axborot  va  hisoblash  resurslaridan 

---

 
97 
televosita  orqali  foydalanish  imkonini  beradi.  Bu  esa  uni  ko‘p  funksiyali 
bo‘lishiga va foydalanuvchilar o‘rtasida keng tarqalishga sabab bo‘ladi. 
Integrallashgan  axborot  texnologiyalari.  Hozirda  turli  xildagi  axborot 
texnologiyalarini  yagona  kompyuter  texnologiya  kompleksiga  birlashtirish 
tendensiyasi kuzatilmoqda u integrallashgan AT deb yuritiladi. 
Unda  asosiy  o‘rinni  egallovchi  kommunikatsiya  vositalari  boshqaruv 
faoliyatini  avtomatlashtirishda  keng  texnologik  imkoniyatlarini  ta’minlabgina 
qolmay,  balki  lokal,  ko‘p  darajali,  taqsimlangan,  global  hisoblash  tarmoqlari, 
elektron  pochta,  integral  xizmatning  raqamli  tarmoqlari  kabi  turli  AAT  tarmoq 
variantlarini  yaratish  asosi  ham  hisoblanadi.  Bular  bari  obyektlarning 
ma’lumotlarni  uzatish,  qayta  ishlash,  to‘plash  va  saqlash,  himoya  qilish 
qurilmalari  orqali  hosil  qilinadigan  obyektlar  majmuasining  o‘zaro  mantiqsiz, 
kutilmagan  aloqalariga  mo‘ljallangan.  Ushbu  AATning  tarmoq  variantlari  juda 
murakkab  ma’lumotlarni  qayta  ishlay  oladigan,  ekspluatatsiya  imkoniyatlari 
deyarli cheklanmagan, integrallashmagan kompyuter tizimlarini namoyon etadi. 
Zamonaviy 
axborot-kommunikatsiyalar 
texnologiyalarida 
ushbu 
muammoni  ma’lumotlarni  qayta  ishlashning  taqsimlangan  tizimi  hal  etadi. 
Bunda u ma’lumotlar bazalarining turli darajalari o‘rtasida axborot almashinuvi 
uchun  mo‘ljallangan  aloqa  kanallaridan  foydalanadi.  Ma’lumotlar  bazasini 
boshqarishning  dasturiy  vositalari  murakkablashuvi  hisobiga  iqtisodiy  hisob-
kitob  va  boshqaruv  qarorlarini  ishlab  chiqish  chog‘ida  tezlik  oshadi,  axborotni 
muhofaza  qilish  va  uning  haqqoniyligi  ta’minlanadi.  Tashkiliy  boshqaruvning 
ko‘p  darajali  taqsimlangan  kompyuter-axborot  tizimlarida  axborot  bilan  tezkor 
ishlash  muammosini  ham,  boshqaruv  qarorlarini  ishlab  chiqish  va  qabul  qilish 
paytidagi  iqtisodiy  ahvolni  tahlil  qilish  muammosini  ham  bir  xilda 
muvaffaqiyatli 
hal 
etish 
mumkin. 
Xususan, 
mutaxassislarning 
avtomatlashtirilgan  ish  o‘rni  (AIO‘)  foydalanuvchilarga  ko‘pgina  imkoniyatlar 
beradi.  Masalan,  dialog  holatida  ishlash,  joriy  masalalarni  tezda  hal  etish, 
ma’lumotlarni terminaldan qulay holatda kiritish, ularning vizual nazoratini olib 

---

 
98 
borish,  qayta  ishlash  uchun  kerakli  axborotni  chaqirish,  xulosa  axborotining 
haqqoniyligini  aniqlash  va  uni  ekranga,  yozadigan  qurilmaga  chiqarish  yoki 
aloqa kanallariga uzatish — shular jumlasidandir.