Informatio so‘zi yotadi. U «ma’lumot», «tushuntirish», «tavsiflash» degan ma’noni anglatadi. O‘zbek tilida informatsiya so‘zi axborot

sonlarni mazkur sanoq sistemasi asosi darajalari bo'yicha yoyish formulasi
N = a_kq^k+a_k-1q^k-1+a_k-2q^k-2+ · · · +a₁q¹+a₀q⁰+a_-1q^-1+a_-2q^-2+ · · ·

       1-misol. Ikkilik sanoq sistemasidagi 100110 sonini o'nlik sanoq sistemasiga o'tkazing.

Yechish: Bunda                      a_o=0, a₁=1, . . . , a₅=1, q=2 ekanligidan, yuqoridagi formulaga asosan

           100110=1·2⁵+0·2⁴+0·2³+1·2²+1·2¹+0·2⁰=32+0+0+4+2+0=38₁₀

 hosil bo'ladi, yoki:                                    100110=2⁵+2²+2¹=32+4+2=38₁₀

Javob: 38₁₀.

2- misol. Ikkilik sanoq sistemasidagi 101,101 sonini o'nlik  sanoq sistemasiga o'tkazing.

Yechish: 

                   101,101=2²+2⁰+2 ^-1+2 ^-3=4+1+1/2+1/8=5+5/8=5,625₁₀

 Javob: 5,625₁₀. 

O'nlik sanoq sistemasidagi sonlarni boshqa sanoq sistemalariga o'tkazish

O'nlik kasr ko'rinishdagi sonlarni o'nli sanoq sistemasidan boshqa sanoq sistemasiga o'tkazish uchun avval butun qismi, so'ngra kasr qismi boshqa sanoq sistemasiga o'tkazilib, hosil qilingan natijalar qo'shiladi.

1-misol.   O'nlik sanoq sistemasida berilgan 29 sonini ikkilik sanoq sistemasiga o'tkazing.

Yechish:          

_29	2
28	_14	2
1	14	_7	2
	0	6	_3	2
		1	2	1
			0

Javob:  29₁₀ = 10101₂.
2-misol.  O'nlik sanoq sistemasida berilgan 0,125 sonini ikkilik sanoq sistemasiga o'tkazing.

Yechish:

0 x 0 x 0 x 1

1 25      2 250      2 500     2 000

Amal bajarilishi chiziqning o'ng tomonida nollar hosil bo'lguncha yoki takrorlanish hosil bo'lguncha davom ettiriladi!

Javob: 0,125₁₀ = 0,001₂ .

O'nlik sanoqsistemasidagisonlarnisakkizlikva o'noltiliksanoqsistemasigao'tkazishhamyuqoridagiusuldabajariladi.

3-misol. O'nlik sanoq sistemasida berilgan 238 sonini sakkizlik sanoq sistemasiga o'tkazing.

Yechish:

     

_238	8
232	_29	8
6	24	3
	5

Javob: 238₁₀ = 356₈ .

 
4-misol. O'nlik sanoq sistemasida berilgan 0,38 sonini sakkizlik sanoq sistemasiga o'tkazing.

Yechish: 0 | 38 x |   8 3 | 04 x |   8 0 | 32 x |   8 2 | 56 x |   8 4 | 48 x |   8 3 | 84 x |   8 6 | 72 x |   8 5 | 76

6 | 08 x |   8 0 | 64 x |   8 5 | 12 x |   8 0 | 96 x |   8 7 | 68 x |   8 5 | 44 x |   8 3 | 52 x |   8 4 | 16

x |   8 1 | 28 x |   8 2 | 24 x |   8 1 | 92 x |   8 7 | 36 x |   8 2 | 88 x |   8 7 | 04 Davriy davom etuvchi

Chiziqning o'ng tomonidagi 04 soni qaytarilmoqda. Demak, bu holda davriy kasr hosil bo'ladi.

Javob: 0,38₁₀ = 0,(302436560507534121727)₈ .

5-misol.  O'nlik sanoq sistemasida berilgan 486 sonini o'n oltilik sanoq sistemasiga o'tkazing.

Yechish:

_486	16
480	_30	16
6	16	1
	E=14

Javob:  1E6_16.
       6-misol.   O'nlik sanoq sistemasida berilgan 0,648193359375 sonini o'n oltilik sanoq sistemasiga  o'tkazing.

 Yechish:

0 x A=10 x 5 x F=15

0,648193359375  16 37109375  16 9375  16 0

Javob: 0,648193359375₁₀ = 0,A5F₁₆