Informatikani o’qitish metodikasi

Ta’lim vositalarini loyihalashtirish. Ta’lim jarayonini amalga oshirishga yordam beruvchi, o‘quv materialini ko‘rgazmali taqdim etish, o‘rganish, shu bilan birga ta’lim samaradorligini oshirishga xizmat qiluvchi vositalar ta’lim vositalari bo‘lib, o‘qituvchi dars mazmunining qaysi qismini, qanaqa vositadan foydalanib, qanday yetkazib berilishini loyihalaydi.
O‘qituvchi tomonidan tayyorlanadigan loyihalar - dars ishlanmalarida, texnologik xaritalarda, o‘quv-uslubiy majmualarda o‘z aksini topadi.
Informatika o‘qituvchisining pedagogik va ATni, ulardan foydalanishni bilishi, g‘oyaviy boyligi, kasbiy mahoratining yuqori darajadaligi ta’lim jarayonini loyihalashtirish va tashkil etishda yetakchi o‘rinni egallaydi.
Ta’lim jarayonining loyihasi texnologik xaritalarda o‘z o‘rnini topadi. Darsning texnologik xaritasi dars darayonining har bir bosqichida o‘qituvchi va o‘quvchilar faoliyatining vaqt meyorlari bo‘yicha taqsimlanishini belgilash uchun ishlatiladi [39, 42, 84].
Bugungi kunda zamonaviy dars loyihasini tuzish muammo hisoblanadi. O‘qituvchi darsga tayyorlanish jarayonida DTS talablarini ro‘yobga chiqarish uchun qanday asosiy holatlarni hisobga olishi lozim?
Menimcha, ta’lim jarayonidagi barcha ishtirokchilar o‘rtasidagi o‘zaro faoliyatni, hamkorlikni rejalashtirishning zamonaviy shakli, zamonaviy darsning eng yaxshi ifodasi texnologik xaritada o‘z aksini topadi.
Texnologik xarita o‘qituvchi uchun quyidagi imkoniyatlarni yaratadi:

• 
  o‘quv jarayonida fanni o‘rganish, o‘zlashtirish uchun o‘quv materiallarini bir butun, tizimli, loyiha ko‘rinishida ifodalash;
  
• 
  ilgaridan ko‘zlangan maqsadga erishish uchun amalga oshiriladigan faoliyatni ketma-ket ifodalash, darsning barcha qismlarini mukammal rejalashtirish;
  
• 
  o‘qituvchi va o‘quvchi faoliyatini muvofiqlashtirib borish;
  
• 
  pedagogik faoliyat subyektlarini bir vaqtdagi barcha harakatlarini moslashtirish, turli variantlaridan eng maqbulini tanlash;
  
• 
  ta’lim jarayonida o‘quvchilarni mustaqil ishlash faoliyatiga undash;
  
• 
  DTSda aks etgan rejalarni amalga oshirish;
  
• 
  mavzu va mavzu qismlari bo‘yicha o‘quvchilarni aniq, unumli o‘quv faoliyatiga undash;
  
• 
  mavzuni o‘zlashtirish jarayonida maqsaddan toki oxirgi natijagacha ish jarayoni ketma-ketligini loyihalashtirish;
  
• 
  mavzuni o‘zlashtirishning har bir bosqichida o‘quvchilar o‘zlashtirishini rejalashtirish va loyihalashtirish;
  
• 
  ta’lim natijalarini qo‘yilgan maqsadga mosligini aniqlash;
  
• 
  ta’lim sifatini oshirish.
  

O‘qituvchi tomonidan tuzilgan darsning texnologik xaritasi quyidagi savollarga javob berishi lozim:

1. 
   Qanday faoliyatlarni amalgan oshirish lozim;
   
2. 
   Dars qanday bosqichlardan tashkil topadi;
   
3. 
   Dars bosqichlariga qancha vaqt ajratish lozim;
   
4. 
   O‘quvchilar qanday faoliyatlarni amalga oshiradilar;
   
5. 
   Darsning har bir bosqichi qanday natija berishi lozim;
   

Darsda qanday vosita, qaysi pedagogik texnologiya, metod va qanaqa ta’lim texnologiyalaridan foydalaniladi va h.k.
Darsning bosqichlari dars turlariga qarab ajratiladi. Bizga ma’lumki, darsning:

1. 
   Yangi mavzuni o‘zlashtirish darsi;
   
2. 
   Mustahkamlash darsi;
   
3. 
   Takrorlash va umumlashtirish darsi;
   
4. 
   Nazorat va baholash darsi
   
5. 
   Aralash dars;
   
6. 
   Xatoliklar bilan ishlash va h.k.turlari mavjud
   

Yuqoridagi dars turlariga qarab, dars bosqichlari quyidagicha bo‘lishi mumkin:

• 
  Kirish qism;
  
• 
  Tashkiliy qism;
  
• 
  O‘quvchilarni faollashtirish;
  
• 
  Yangi bilimlarni egallash;
  
• 
  O‘tilgan mavzuni mustahkamlash;
  
• 
  O‘rganilganlarni nazorat qilish;
  
• 
  O‘rganilganlarni qo‘llash;
  
• 
  Umumlashtirish va tizimlashtirish;
  
• 
  Nazorat va o‘z-o‘zini nazorat;
  
• 
  Kamchiliklarni tuzatish (korreksiya);
  
• 
  Uyga vazifa berish;
  
• 
  Mashg‘ulotni yakunlash va h.k
  

Darsning texnologik xaritasi:

• 
  o‘quv jarayonini DTS talablariga mos rejalashtirish;
  
• 
  o‘qituvchi faoliyati natijalarini ko‘rsatish
  
• 
  yosh o‘qituvchilarga metodik yordam berishni ta’minlaydi.
  

Bugungi kungacha pedagoglar uchun texnologik xaritani yagona formasi mavjud bo‘lmay, xilma-xil ko‘rinishlardan foydalaniladi. Masalan,
1-shakli

Dars bosqichlari	Davomiyligi	O‘qituvchi faoliyati	O‘quvchi faoliyati	O‘quv-metodik materiallar

2-shakl [39,42].
Fanni nomi_______ guruh____________ sana __________
Mavzu_________________________________________________
Maqsad: a) ta’limiy_______________________________________
b) tarbiyaviy_______________________________________
g)rivojlantiruvchi_________________________________
Darsning turi______________________________________________
Asosiy tushuncha va iboralar__________________________________
Fanlar aro aloqalar________________________________________
O‘qitish vositalari____________________________________________
Dars shiori_________________________________________________
Har qanday loyihalashtirilgan dars yakunida o‘qituvchi quyidagi natijaga erishishi kerak:

1. 
   O‘quvchilarda fanga xos bilimlarni egallashiga;
   
2. 
   Fanlar aro aloqa, integratsiya, metapredmetlikni vujudga keltirishga;
   
3. 
   Shaxsiy fazilatlarni shakllantirishga.
   

Informatika fani o‘qituvchisining o‘quv jarayonida o‘quv faoliyatini olib boradi. O‘quv faoliyatini loyihalashtirishdan maqsad shundaki informatika o‘qituvchisi:

• 
  o‘quv faoliyatini mustaqil tashkil etishga,
  
• 
  o‘z xohishlari bilan bilimlarni har xil manbalardan qidirib topishga;
  
• 
  ilgari egallagan bilimlarni amaliy jarayonda qo‘llashga;
  
• 
  ilmiy tadqiqotchilik mahoratlarini shakllantirishga;
  
• 
  o‘qituvchilik faoliyatini tashkil etishda mustaqil qaror qabul qilishga;
  
• 
  turli o‘quv faoliyatlarida qobiliyatlarini namoyon etishga o‘rganadilar
  

Shuningdek, muammolarni aniqlash, bartaraf etish mahorati, axborot yig‘ish, kuzatish, sinash, tahlil qilish, faraz qilish, umumlashtirish, tizimli fikrlash kabi qobiliyatlar shakllanadi.

•