«informatika va axborot texnologiyalari»

NORTON COMMANDER, VOLKOV 
COMMANDER, WINDOWS COMMANDER 
dasturiy qobiqlarini ko‘plab foydalanuvchilar 
ishlatib kelmoqdalar
.
1990 yilda Piter Norton tomonidan ishlab chiqilgan NORTON COMMANDER dasturiy 
qobig`idan so‘ng operatsion tizimlar bilan ishlash osonlashtirildi. Foydalanuvchilar dasturiy 
qobiq bo‘yicha har bir buyruq uchun biriktirilgan funksional klavishalar vazifalarini bilsalar, 
operatsion tizim buyruqlari bo‘yicha bajariladigan vazifalarini oson boshqarishlari mumkin.
 
 

---

40 
6. Тranslyator, kompilyator i interpretator 
Тranslyator
 
(inglizcha 
translator
— tarjimon) — tarjimon dastur. U yuqori darajadagi 
dasturlash tillaridan birida yozilgan dasturni mashina tiliga tarjima qiladi.
Тranslyatorlar kompilyatorlar va interpretatorlar ko‘rinishida ishlab chiqiladilar. Ishlash 
nuqtai-nazaridan kompilyatorlar va interpretatorlar bir-birlaridan jiddiy farq qiladilar
Kompilyator
(inglizcha. 
compiler
— tuzuvchi, yig`uvchi) yuqori darajadagi tilda yozilgan 
dastur matnini to‘liq o‘qib, uni mashina tiliga tarjima qiladi. Тarjima qilingan mashina tilidagi 
dastur keyin kompyuter tomonidan bajariladi. Agar yuqori darajali tilda yozilgan dastur matnida 
xatoliklar bo‘lsa, kompilyator bu haqda foydalanuvchiga tegishli ma‘lumotlar beradi, mashina 
tilidagi dastur bajarilmaydi.
Interpretator
(inglizcha 
interpreter
— talqin qiluvchi, og`zaki tarjimon) yuqori darajali 
dasturlash tilida yozilgan dasturdagi har bir satrni alohida tahlil qilib, uni bajaradi. Agar satrda 
xatolik bo‘lsa, bu haqda ogohlantiruvchi ma‘lumot berilib, satr bajarilishi to‘xtatiladi. Agar 
xatolik bo‘lmasa, u mashina tiliga tarjima qilinib, bajariladi va keyingi satr tahlil qilinadi. Shu 
tariqa dastur satrlari ketma-ket tahlil qilinib, bajariladi.
Yuqori darajadagi dasturlash tilida tuzilgan dastur kompilyatsiya kilingach, boshlang`ich 
dastur matni va kompilyatorning o‘zi kerak bo‘lmaydi. Interpretator esa har gal dastur 
bajarilishida uning satrlarini ketma-ket tarjima qilishi uchun ishlatiladi.
Kompilyatsiya qilingan dasturlar tezroq ishlaydi, lekin interpretatsiya qilingan dasturni 
sozlash va o‘zgartirish oson. 
Har bir muayyan dasturlash tili yoki kompilyatsiya yoki interpretatsiyaga yo‘naltirilgan. 
Masalan,