Informatika va axborot texnologiyalari

Qiziqarli fanlar ilovasi. Bayroqchalardan foydalanishni o‘rganish uchun qiziqarli fanlar so‘rovnomasi ilovasini ishlab chiqamiz. Bu ilova o‘quvchilar orasida so‘rovnoma o‘tkazib, ularning qaysi fanlarga qiziqishlarini o‘rganadi. Ilovani soddalashtirish uchun aniq va tabiiy fanlarning bir nechtasi bilan chegaralanamiz.

Delphida yangi ilova yaratamiz. Unga to‘rtta CheskBox, ikkita Button va bitta Label obyektlarini quyidagi rasmda ko‘rsatilgandek qilib joylashtiramiz. Ilova oynasi va undagi obyektlarning sarlavhalarini Caption xossalari yordamida rasmdagidek qilib o‘rnatamiz:

Ilova kodiga n: array[0..4] of integer; operatorini oldingi bandda ko‘rsatilgan joyga kiritamiz (bitta oldingi rasmga qarang).

Bu massiv elementlariga boshlang‘ich qiymatni berish uchun ilova oynasi form1ni tanlaymiz (ilova oynasining boshqa obyektlardan bo‘sh joyida sichqonchani bosamiz). Object inspector da Events (hodisalar) jildiga o‘tib, undan OnCreate (yaratilayotganda) hodisasini topamiz va uning o‘ng tomonidagi bo‘sh katakchada sichqonchani ikki marta bosamiz.

Natijada ekranda dastur ilovasi oynasi va unda TForm1.FormCreate protsedurasi paydo bo‘ladi. Bu protsedurada begin dan oldin var i:integer; tavsiflash operatorini, undan keyin for i:=0 to 4 do n[i]:=0; sikl operatorini kiritamiz.

Endi ilova oynasida Button1ni ikki marta bosib, ekranning kursor turgan joyiga quyidagi dastur kodini kiritamiz.

n[0]:=n[0]+1;

if Checkbox1.Checked then n[1]:=n[1]+1; Checkbox1.Checked:=False; if Checkbox2.Checked then n[2]:=n[2]+1; Checkbox2.Checked:=False; if Checkbox3.Checked then n[3]:=n[3]+1; Checkbox3.Checked:=False; if Checkbox4.Checked then n[4]:=n[4]+1; Checkbox4.Checked:=False;

Bu operatorlardan birinchisi har safar OK tugmasi bosilganda (navbatdagi o‘quvchi ovoz berganda) ovoz berganlar sonini bittaga oshiradi. Keyingi to‘rtta if operatorining har biri CheckBox larda bayroqchalar o‘rnatilganligini tekshiradi va ular o‘rnatilgan (mos fanga ovoz berilgan) bo‘lsa, ovozlar soni saqlanadigan o‘zgaruvchi qiymatini bittaga oshiradi. if operatoridan keyingi operatorlar ovoz berish aniqlangandan keyin CheckBoxlarda bayroqchalarni olib tashlaydi va ilova keyingi ovoz berishga tayyor bo‘ladi.

Ovoz berish natijalarini ekranga chiqarish uchun xizmat qiladigan Natijalar tugmasini ikki marta bosib, uning protsedurasiga quyidagi operatorlarni kiritamiz:

Label1.Caption:='Qatnashchilar: '+Inttostr(n[0]); Label1.Caption:=Label1.Caption+',Mat: '+Inttostr(n[1]); Label1.Caption:=Label1.Caption+',Fiz: '+Inttostr(n[2]); Label1.Caption:=Label1.Caption+',Kim: '+Inttostr(n[3]); Label1.Caption:=Label1.Caption+',Inf: '+Inttostr(n[4]);

Bu operatorlardan birinchisi ovoz berishda nechta o‘quvchi qatnashganligini, ikkinchisi matematikaga, uchinchisi fizikaga, to‘rtinchisi kimyoga, beshinchisi informatikaga nechta ovoz berilganligini Label1 obyektining Caption xossasi yordamida ekranga chiqaradi.

Ilovani ishga tushiramiz va uning to‘g‘ri ishlashini tekshiramiz. Quyidagi rasmlarda ilovaning o‘quvchi qiziqqan fanlarini tanlagandagi va so‘rovnoma natijalari aks etgan ko‘rinishlari keltirilgan:






SAVOL VA TOPSHIRIQLAR

1. 
   Bayroqchalar qanday vazifa bajaradilar?
   
2. 
   Ilovaga bayroqchalar qaysi obyekt yordamida kiritiladi?
   
3. 
   Bayroqchalarning o‘rnatilganligi qaysi xossasi yordamida tekshiriladi?
   
4. 
   Global o‘zgaruvchilar qayerda tavsiflanadi?
   
5. 
   O‘zgaruvchilarga boshlang‘ich qiymatlarni qayerda berish mumkin?
   
6. 
   Faol o‘quvchilar so‘rovnomasi o‘tkazuvchi ilova yarating.
   
7. 
   Mohir o‘qituvchilar so‘rovnomasini o‘tkazuvchi ilova yarating.