Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

Internetga ulanish. 
Internetga ulanish uchun asosan quyidagi jihozlar  talab qilinadi: 
 -tashqi modem uchun ketma-ket portga ega bo‗lgan kompyuter; 
 -telefon; 
 -modem; 
 -kommunikatsion dasturlar; 
 -Slip yoki PPP qaydnomalar dasturiy ta‘minoti; 
 -Internet  provayderida  (Internet  hizmatini  ko‗rsatuvchi  tashkilot)  almashish  qaydnomasi  
(Slip yoki PPP); 
 -ro‗yxatdan o‗tkazish PPP-Point to Point Protocol) (nuqtama-nuqta qaydnoma). 
 
Internetda ishlash asoslari 
Faraz qilaylik, Internetda biror sahifani ochib ko‘rmoqchisiz. Sahifa adresini kiritdingiz va uni 
ochdingiz. Qanday qilib bir necha daqiqada sahifa sizning ekraningizda paydo bo‘ladi? 
Bu  sahifalarni  topish  uchun,  sizning  WWW  ko‘rish  programmangiz  URL  dan  qanday 
foydalanadi?  
Sahifani  topish  uchun  programma  provayderda  joylashgan  domen  nomlari  xizmati 
programmalar  majmuidan  foydalanadi.  U  DNS  (Domain  Name  Service)  deb  ataladi  va  Internetni 

---

57 
 
kompyuteringizga  o‘rnatganda  kiritiladi.  Netscape  Windows  bilan  birgalikda  ishlayotganda  sizning 
TCP/IP  protokolingizni  va  bu  domen  nomini  sizning  DNS  serverinigizga  uzatadi.  E‘tibor  bergan 
bo‘lsangiz  domenlar  nomi  ko‘pincha  .com,  .edu  yoki  .org  bilan  tugaydi.  Quyida  ommabop 
identifikatorlar, misollar bilan keltirilgan. 
 
*.sot- Tijorat tashkilotlari uchun ishlatiladi, masalan: microsoft.com, ibm.com. 
*.edu  O‘quv  muassasalari  uchun  ishlatiladi,  masalan:  vcu.edu  (Virginia  Commowealth 
University), cmu.edu (Cornegi  Mellon Universiteti), wsu.edu (Washington State University) 
*.gov Davlat muassasalari (AQSH) uchun ishlatiladi, masalan: whitehouse.gov (Oq uy), jpo.gov 
(US Goverment Printing Office). 
*.org Notijorat tashkilotlar uchun ishlatiladi, masalan: irex.org (Ayreks tashkiloti), redcross.org 
(Amerika Qizil kresti). 
*.net  Internetning  xizmat  provayderlari  uchun  ishlatiladi,  masalan:  internic.net  (Inter  NIC), 
si.net (Sprint International). 
Davlatlarni izohlovchi kodlar mavjud: 
 
*.uz 
O‘zbekiston  
*.li 
Lixtenshteyn 
*.uk 
Buyuk Britaniya 
*.cn 
Xitoy 
*.ca 
Kanada 
*.ru 
Rossiya  
*.ch 
Shveytsariya 
*.de 
Germaniya 
*.au 
Avstraliya 
 
 
 
Agar domen nomida davlatni izohlovchi identifikatori bo‘lmasa, bu domen AQSH da ekanligini 
bildiradi. 
Internet  bilan  ishlashni  Internet  Explorer  yoki  Netscare  Navigator  programmalari  ta‘minlaydi. 
Ular deyarli bir-biriga o‘xshash. Ular bilan ishlash juda oson va qulay. 
 
Internetga bog‟lanish  uchun nima qilish kerak? 
Internetga  bog‘lanish  uchun  avvalambor  kompyuter,  aloqa  kanali,  modem  va  programma 
ta‘minotiga  ega  bo‘lish  kerak.  Provayder  telefon  raqamlarini  olish,  hamda  mijozning  qayd  qilingan 
takrorlanmas nomi (Login) va paroli (Password) ga ega bo‘lishi zarur. 
Internetga ulanish tartibini aniq bir misol yordamida tushuntirishga harakat qilamiz. 
Faraz  qilaylik,  O‘zbekistonda  internet  xizmatini  ko‘rsatuvchi  provayderlardan  biri  bo‘lgan 
"Bo‘ston" orqali Siz Internetga ulanmoqchisiz. Buning uchun Siz avvalo kompyuteringizdagi Windows 
operatsion tizimi tarikibiga kiruvchi «Удаленный доступ к сети» (Masofadan tarmoqqa kirish) standart 
programmasi  yordamida  kompyuteringizni  provayder  serveriga  avtomatik  tarzda  ulanish  uchun  sharoit 
yaratib olishingiz kerak bo‘ladi.