Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

Misollar. 
 
     1011, 01
(2)              
 
+     101, 101
(2)         
  10000,111
(2)      
 
       101,01(2)      
-       10,10(2) 
        10,11(2) 
        10111(2) 
     x     101(2) 
        10111    
+    00000 
    10111       
       
    1110011(2) 

---

10 
 
 
    732 
(8) 
  
+ 
324 
(8) 
    
1256
(8)
 
     732 
(8) 
  
-
  324 
(8) 
 
    406 
(8) 
       125 
(8) 
       
x  47 
(8) 
        
1123 
+  524    .
 
       
6363 
(8)
 
Bir  sanoq  sistemasidan  boshqa  sanoq  sistemasiga  utish  uchun  xususan,  berilgan  sanoq 
sistemasidagi  butun  sonni  boshqa  sanoq  sistemasiga  utkazish  uchun  soni  yangi  sanoq  sistemasi  asosiga 
ketma-ket bo‘lish usulidan foydalaniladi. Bulish oxirida qoldiq bulinayotgan son sanoq sistemasi asosidan 
kichik  bulganga  qadar  davom  etadi.  Oxirgi  bulinma  yangi  sanoq  sistemasidagi  birinchi  raqam,  oxirgi 
qoldiq ikkinchi raqam va xokoza kurinishda yozib olinadi.  
Misollar: 
O‘nlik sanoq sistemasidan 125
(10)
 sonini sakkizlik sanoq sistemasiga,   25 
(10)
  sonini ikkilik sonoq 
sistemasiga o‘tkazamiz.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kasr  kurinishdagi  sonlarni  utkaziladigan  sanoq  sistemasining  asosiga  ketma-ket  kupatirish  yuli 
bilan utkaziladi. Jarayon kupaytmaning kasr qismi nolga teng bulguncha davom etiriladi. Ayrim xollarda 
kupaytmaning  kasr  qismi  nolga  aylanmasligi  xam  mumkin,  u  xolda  natija  ma‗lum  sondagi  raqamlar 
olinguncha  (suralgan  aniqlikkacha)  kupaytirish  davom  etiriladi.    Yangi  sanoq  sistemasidagi  kasr  son 
kupaytirish  natijasida  xosil  bulgan  butun  sonlar  bilan  ifodalanadi  ya‗ni  butun  sonlar  yukoridan  pastga 
yunalgan tartibda yozib olinadi. 
 
 Misollar:  0,3125
(10)
 sonni ikkili va 0,105
(10)
 sonini sakkizli sanoq sistemasiga utkazish talab etilsin. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 125     8 
.
         
-
  8     15      8                 демак  
    
45
       - 
8 
         
1
                  
125
(10)
 
=175
(8)
             
  40     7  
   5  
      
 
 
 25      2 .  
 -2     12      2 . 
 05    12      6      2 . 
  4       0      6      3      2 .  
  1               0
      
  2      1
 
                          1
 
 
демак 25
(10)
=11001
(2)
 
 
0 
 
   3125 
x       2 
 
0  105 
x  8 
0 
 
   6250 
x       2 
 
0  840  
x  8        
1 
 
   2500 
x       2 
 
6  720 
x  8 
0 
 
   5000 
x       2 
 
 
5  760 
x  8 
1 
 
   0000 
 
 
6  080 
 

---

11 
 
 
Demak 0,3125
(10) 
=0,0101
(2)           
va         0,105
(10) 
=0,0656
(8)     
bular ekan. Sonning xam butun qismi 
xam  kasr  qismi  mavjud  (aralash  son)  bulsa,  u  xolda  butun  qismi  alohida  va  kasr  qismi  alohida  
o‘tkazilgandan keyin natija yoziladi.