Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

Nazorat savollari. 
1.  Provatderlarning vazifasi nimadan iborat? 
2.  Qanday turdagi brauzerlarni bilasiz? 
3.  Opera va GoogleGhrome brauzerlarning vazifasi nimadan ibortat? 
4.  WWW xizmati nimadan iborat. 
 
 
Mavzu: Web saxifalarni topish va ko‟rishning brauzer dasturlari.MS internet Explorer dasturi 
 
 
Reja: 
1. Web-sahifalar va ularning turlari. 
2. Brauzerlar 
3. Microsoft Internet Explorer brauzeri bilan tanishish 
 
Web-sahifalar va ularning turlari.
 
           
WWW  da  axborot  maxsus  sahifalarda,  ya‗ni  Web-sahifalarda  joylashadi.  Web  – 
sahifadagi  matn,  rasm,  tovush,  videotasvir  va  xokazo  ko‘rinishidagi  axborotlarni  joylashtirish 
mumkin.  Bu  esa  o‘z  navbatida  reklama,  tijorat,  ta‗lim  va  boshqa  ko‘pgina  soha  vakillariga 
beqiyos imkoniyatlar ochib berdi. Masalan juda ko‘p kinostudiyalar o‘z maxsulotlarini reklama 
qilish    uchun  Web  –  saxifalar  yaratishadi.  Mazkur  Web-sahifalarda  asosan  Yangi  filmlar 
xaqidagi  ma‗lumotlar  bilan  birga,  shu  filmlardan  1-2  daqiqali  parchalar  aks  ettiriladi.  WWW 
yaratilgunga  qadar bunday imkogiyatlar fakat  kinoteatrlar  yoki  televideniya orqaligina mumkin 
edi. 
            Kinoteair  va  televideniya  orqali  namoyishlar  belgilangan  vaqtga  bog‘liq  bo‘lsa,  WWW 
dan xoxlagan kishi istalgan vaqtda yangi filmlar xaqida to‘liq ma‗lumot olishi mumkin .  
           WWW  ning  ommalashuviga  Yana  bir  omil  gipermatndir.  Gipermatn  Web-sahifaning 
biror  qismiga    yoki  boshqa  Web-sahifaga  bog‘liqligini  ko‘rsatuvchi  ilova  bo‘lib,  u  so‘z  yoki 
rasm bo‘lishi mumkin. Gipermatn yordamida Web-sahifaning kerakli qismiga yoki boshqa Web-
cahifaga tez va oson o‘tish mumkin. 
  
 Bitta tashkilot yoki xususiy shaxsga tegishli va mazmuniga ko‘ra o‘zaro bog‘langan bir 
nechta  Web-sahifalar  majmuyi  Web-sayt  deyiladi.  Web-sayt    kitobga,  Web-sahifani  esa 
kitobning saxifasiga o‘hshatish mumkin. Web-sahifalar o‘zaro gipermatn yordamida bog‘lanadi . 
Web-saytlar  ham,  Web-sahifalar  ham  Web-server  deb  ataluvchi  Internetga  ulangan  maxsus 
kompyuterlarda saqlanadi va o‘z adresiga ega bo‘ladi. Bu adres URL deb ataladi. URL hamisha 
http:// yozuvdan boshlanadi. Sungra Web-sahifa joylashgan tarmoq (provayder) adresi (masalan , 
www.tuit.uz), keyin Web-saxifa nomi(masalan, -rtm) yoziladi. Shunday qilib, misolda keltirilgan 
Web-sahifaning Internetdagi adresi
 
http://www.tuit.uz
  
kurinishda bo‘ladi.
 
           Internetning WWW  xizmatidan foydalanish uchun ham maxsus dasturlar yaratilgan. Ular 
Web-brauzerlar  (Browser)  deb  ataladi.  Browser    inglizcha  so‘z  bo‘lib,  ko‘rishni  ta‗minlash, 
kursatish  ma‗nosini  anglatadi.  Birinchi  Web-brauzer  1990-yil  CERN  (Yevropa  Yadroviy 
Tadkikotlar Kengashi ) xodimi Tim Berners-li tomonidan yaratildi.  
           Hozirgi  kungacha  juda  ko‘p  Web-brauzerlar  yaratilgan.  Mosaic,  Opera,  AdWiper, 
Netscape  Navigator,  Netscape  Communication,  Microsoft  Internet  Explorer  va  Power  Browser 
shular jumlasidan. Shulardan eng ko‘p foydalaniladigani Netscape Communicator va Microsoft 
Internet  Explorerdir.  Microsoft  firmasining  Internet  Explorer  dasturini  Windows  operatsion 
sistemasi tarkibiga kiritilganligi bu brauzerning keng tarqalishiga sabab bo‘ldi .  

---

67 
 
            Web-brauzerlarning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat :  
  Web-sahifalarni hotiraga yuklash va kurish; 
  Web-sahifani diska yozib qo‘yish (sahlash); 
  WWW dagi adres buyicha Web-sahifani chiqarish.