|
3. Yulduzsimon tarmoq. Faqat bitta oraliq tuguniga ega bo‘lgan tarmoq.
4. Yacheykali tarmoq. Bu tarmoq kamida ikkita tugunga ega
bo‘lib, ular ikkita va undan ortiq yo‘lga ega bo‘lishi mumkin.
157
5. To‟liqbog‟lanma tarmoq. Bunda ixtiyoriy ikkita tugun
o‘rtasida ulanish yo‘li mavjud bo‘ladi.
Tarmоq arxitekturasi.
Kompyuter
tarmog‘ining
asosiy xarakteristikalaridan biri uning
arxitekturasidir.
Tarmoq arxitekturasi – bu ma‘lumotlarni uzatish strukturasi bo‘lib, u tarmoq
topologiyasini, qurilmalar tarkibini va o‘zaro aloqadorlik tartiblarini belgilaydi.
Arxitektura doirasida axborotni kodlashtirish, adreslash va uzatish, xatolarni
nazorat qilash va avariya holatlarida va xarakteristikalarning zaiflashida tarmoq
ishini analiz qilish masalalari ko‘riladi.
Quyidagi keng tarqalgan arxitekturalar mavjud:
Ethernet (inglizcha ether — efir) — kengqamrovli tarmoq, yani barcha
stantsiyalar hamma xabarlarni qabul qiladi. Topologiya – chiziqli va
aylanasimon. Uzatish tezligi 10 yoki 100 Mbit/sek.
Arcnet (Attached Resource Computer Ntetwork - o‘zarobog‘langan
resurslar tarmog‘i ) - kengqamrovli tarmoq. Toplogiya- daraxtsimon.
Uzatish tezligi 2,5 Mbit/sek.
Token Ring (estefetali aylanasimon tarmoq) – aylanasimon tarmoq bo‘lib,
unda ma‘lumotlarni uzatish quyidagi printsip asosida bajariladi: har bir
tugun oldingi aralash tugundan keladigan bitlarning – markerlarning qisqa
unikal ketma-ketligini kutadi. Markerlarning kelishi axborotni oqim
bo‘yicha uzatishni davom ettirishni anglatadi. Mbit/sek. Uzatish tezligi 4
yoki 16 Mbit/sek.
FDDI (Fiber Distributed Data Interface) — optik tolali liniyalardan yuqori
tezlikda uzata oladigan tarmoq arxitekturasini ifodalaydi. Optik tolali aloqa
– simli aloqa turi bo‘lib, u axborot signali yurituvchisi bo‘lib optik
diapazonning elektromagnit nurlanishi olinadi, yo‘llantiruvchi tizimlar
sifatida – optik tolali kabellar ishlatiladi. Yuqori chastota va
multiplekslashning keng imkoniyatlariga ko‘ra optik tolali liniyalarning
o‘tkazuvchanlik xususiyati barcha aloqa tizimlarining o‘tkazuvchanlik
xususiyatini ko‘p marotaba oshiradi va sekundiga terabitlar bilan o‘lchanadi.
Optik
tolalarda
yorug‘likni
kam
miqdorda
so‘nishiga
ko‘ra
kuchaytirgichlarsiz uzoq masofada uzatishni amalga oshirish mumkin. Optik
tolali aloqa elektromagnit shovqinlardan ozoddir va sanksiyalashmagan
foydalanish qiyin bo‘ladi, optik kabeldan kelayotgan signalni bildirmasdan
o‘g‘irlash texnik tomondan juda qiyin. Uzatish tezligi 100 Mbit/sek.
158
Topologiyasi – ikkallangan aylanasimon yoki aralash tarmoq (yulduzsimon
yoki daraxtsimon tarmoqostilarini ham qo‘shishi mumkin). Tarmoqdagi
stantsiyalarning maksimal soni – 1000tagacha. Qurilmalarning narhi juda
baland.
АТМ (Asynchronous Transfer Mode) – perspektiv tarmoq bo‘lib, hali ancha
qimmat arxitektura hisoblanadi, bitta liniyada raqamli, video va tovushli
ma‘lumotlarni uzatishni ta‘minlab beradi. Uzatish tezligi 2,5 Gbit/sek gacha
bo‘lishi mumkin. Uzatish liniyalari optikdir.
Internetga ulanishning uchta turi mavjud:
1. Assimmetrik raqamli abonent liniyasi.
2. Dial Up .
3. Wi-Fi (Wireless Fidelity).
Wi-Fi Wi-Fi Alliancening tovar belgisi hisoblanib, u IEEE simsiz
tarmoqlarning 802.11 oilasidagi bir nechta qaydnomalaridan birini
ifodalaydi, jumladan 802.11a, 802.11b, 802.11g, 802.11n va 802.11ac.
LAN – lokal tarmoqning qaydnomalaridan farqli ravishda Wi-Fi ma‘lumot
paketlarini Wi-Fi sohasida boshqarish va nazorat qilishni qo‘llaydi.
Boshqaruv
paketlari
radio
muhitidagi
ba‘zi
hatoliklarni
kompensatsiyalash ucun ishlatiladi, masalan, to‘qnashuvlarni aniqlash
funksiyasining mavjud bo‘lmagn holatlarni. Radioqaydnomalarni nazorat va
boshqaruv qilishni kiritish Wi-Fi qatlamlarida muhim ahamiyatga ega, IP
qatlam Wi-Fi LAN bilan Ethernetda bo‘lgani kabi o‘zaro aloqani davom
ettirishi mumkin. Wi-Fi Ethernet bilan LAN mantiqiy sathda o‘zaro aloqa
qilishi mumkin. Wi-Fi MAC (fizik) adreslar bir xil o‘lchamga ega – 48 bit.
Ular nomlarning bitta sohasini bo‘lishadi: bit xil adresli Ethernet va Wi-Fi
interfeysini k o‘rish mumkin emas. Natijada ma‘lumotlar paketi Ethernet va
Wi-Fi o‘rtasida yoqish bilan yo‘llantirish mumkin; Ethernet LANga
biriktirilgan Internetga Wi-Fi kirish ko‘p jihatdan kengaytirilgan lokal
tarmoqqa o‘xshab ketadi. Odatda Wi-Fi ISM 2,4 Ggsni ishlatadi, aslida
802.11a 5 Ggs diapazonini ishlatadi. 5 Ggs polosasi devollarni buzib kirish
mohiyatini susaytiradi, bu esa uzoqqa uzatish effektini kamaytiradi (balki
ofislar yoki ko‘pqavatli uylarda bu yaxshi bo‘lishi mumkin). Wi-Fi –
radiochastotali spektr bo‘lib, odatda, u lisensiyalashmagandir, yani
ma‘lumotlarni uzatishda maxsus ruhsat olish talab etilmaydi, bu esa o‘z
navbatida boshqa foydalanuvchilar ham bir vaqtning o‘zida bitta polosadan
foydalanishga urinadilar, 5 Ggs polosada lisensiyalashmagan kanallarning
ko‘payishi rivojlanmoqda.
Wi-Fi yaratuvchilari turli uslublar yordamida uning o‘tkazuvchanlik
xossasini yaxshilashlari mumkin, jumladan:
- radio modulyatsisiyasining usullarini yaxshilash;
- xatoliklarni korreksiya kodlarini yaxshilash;
- simvollar o‘rtasidagi himoyalash intervallarini kamaytirish;
- kanal kengligini oshirish;
159
- bir nechta antennalar orqali bir qancha fazoviy oqimlarni o‘tkazish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
