Информатика

 

 

 

 

---

 

300 

6.3-jadval. Standard bo`limining elementlari 

t.r. 

Nomi 

Piktogi-

rammasi 

Vazifasi 

1 

TFrames  

 

Frame qo`shish 

2 

TMainMenu 

 

Menyu yaratish 

3 

TPopupMenu 

 

Lokal menyu yaratish  

4 

TLabel  

 

Metka (mant) qo`yish 

5 

TEdit  

 

Ma`lumot kiritish (tahrirlash) 

6 

TMemo 

 

Matnli ma`lumot kiritish (yozish, tahrirlash)  

7 

TButton  

 

Tugma qo`yish 

8 

TCheckBox 

 

Check Tanlagich qo`yish 

9 

TRadioButton 

 

Radio tugma tanlagich qo`yish 

10 

TListBox 

 

Ro`yxat oynasi 

11 

TComboBox 

 

Kombinatsiyalshgan oyna 

12 

TScrollBar 

 

Chapga-o`ngga o`tkazgich 

13 

TGroupBox 

 

Elementlar guruhini tashkil qilish 

14 

RadioGroup 

 

Radio tugma guruhini tashkil qilish 

15 

Panel 

 

guruhni tashkil qilish 

 

Bu  elementlarning  xossa  va  hodisalari  bilan  navbatma-navbat  tanishib 

boramiz. 

 

Standart 

bo`limining 

elmentlaridan 

foydalanib,  dastur  tuzishga  kirishamiz.  Kvadrat 

tenglamaning  ildizlarini  hisoblovchi  dastur 

tuzish talab qilingan bo`lsin.  

 

Bu  masalani  yechish  uchun  yangi  loyiha 

yaratamiz(File->New->Application). 

Yangi 

form  yaratildi. Unga TLabel, TEdit  va TButton

 

 

6.3-rasm. Kvadrat tenglama 

---

 

301 

elementlarini  o`rnatamiz  (bir  vaqtda  bir  nechta  elementdan  kerak  bo`lsa,  uni 

tanlaganda [Shift] tugmasini bosamiz). Elementlar o`lchamlarini o`zgartirish uchun 

xossalaridan  foydalanib  Top,  Left,  Width,  Height  larni  o`zgartiramiz.  Umuman 

olganda  sichqoncha  yordamida  ham  qilsa  bo`ladi  (Visual).  Bu  elementlarni 

rasmdagidek  o`rnating.  Bu  elementlarning  nomini  o`zgartirish  uchun  name 

xossasiga  murojaat  qilish  kerak.  Mantlarini  o`zgartirish  uchun  caption  xossasiga 

yozish kerak. Hisoblash jarayonini amalga oshirish uchun esa button elementining 

ustiga  sichqonchani  ikki  marta  bosamiz  va  ekranda  listing  kodni  yozish  uchun 

tahrirlovchi  oyna  void  __fastcall  TForm1::Button1Click(TObject  *Sender)  bilan 

hosil bo`ladi. Shuning ichiga quyidagicha listing kodni yozamiz. 

6.5-listing. 

Label5->Caption="Natija: "; 

 

double a,b,c; 

 

a=Edit1->Text.ToDouble(); 

 

b=Edit2->Text.ToDouble(); 

 

c=Edit3->Text.ToDouble(); 

 

int d=b*b-4*a*c; 

 

if (d<0){ 

 

 

Label5->Caption=Label5->Caption+"ildiz yo`q!!!"; 

 

 

return; }; 

 

double x1=(-b+sqrt(d))/(2*a); 

 

double x2=(-b-sqrt(d))/(2*a); 

 

Label5->Caption=Label5->Caption+String(x1)+"   ;\r\n   "+String(x2); 

  

Bu  listingda  sqrt  (ildiz  olish)dan  foydalanganimiz  uchun  foydalanuvchi 

kutubxonalar  ro`yxatiga  math  kutubxonasini  qo`shib  qo`yamiz  (#  include 

). 

 

Yuqorida foydalanilgan elementlarning ba`zi xossalariga to`xtalib o`tamiz.