Informatika fanini o’qitishda noan’anaviy usullar va sinfdan tashqari ishlarning ahamiyati

Masala-3. a,b,c,d uzunlikdagi kesmalar berilgan. Agar ularning har uchtasidan uchburchak qurish mumkin bo‘lsa, shu uchburchaklar yuzalarini chop etuvchi dastur tuzing.
Yechish:
Berilgan to‘rt kesmadan ko‘pi bilan to‘rtta uchburchak hosil qilish mumkin (nima uchunligini o‘ylab ko‘ring). Bu masalada kesmalar uchburchak hosil qilishi shartini tekshirishni va Geron formulasi yordamida yuza hisoblashni protsedura orqali bajaramiz. Dasturi quyidagicha:
Program Uchburchak;
Uses Crt;
var a,b,c,d:Integer;
yuza:Real;
Procedure Tekshir(x,y,z:Integer);
var p:Real;
Begin
If (x+y>z) And (x+z>y) And (y+z>x) Then
Begin
p:=(x+y+z)/2; yuza:=sqrt(p*(p-a)*(p-b)*(p-c));
WriteLn(x,’,’,y,’ va ‘,z,’ uzunlikdagi kesmalar ‘,yuza,’ kv.birlik’);
WriteLn(‘yuzali uchburchak hosil qiladi’);
end
Else
Begin
WriteLn(x,’,’,y,’ va ‘,z,’ uzunlikdagi kesmalardan’);
WriteLn(‘uchburchak hosil qilib bo`lmaydi’);
end;
end;
Begin
TextColor(Yellow); TextBackground(Blue); ClrScr;
WriteLn(‘Kesma uzunliklarini kiriting:’);
Write(‘ a = ‘); ReadLn(a);
Write(‘ b = ‘); ReadLn(b);
Write(‘ c = ‘); ReadLn(c);
Write(‘ d = ‘); ReadLn(d);
Tekshir(a,b,c); Tekshir(a,b,d); Tekshir(a,c,d); Tekshir(b,c,d);
ReadLn;
End.
Masala-4. N o‘lchovli kvadrat jadval berilgan. Bo‘yalgan sohadagi elementlar qiymatlari ichidan eng katta va eng kichigini toping.
Yechish:
Bo‘yalgan sohadagi elementlarni aniqlab olamiz. Shuni aytish lozimki, agar N juft bo‘lsa, bo‘yalgan sohadagi satrlar soni N/2 ga teng bo‘ladi. Agar N toq bo‘lsa, bo‘yalgan sohadagi satrlar soni INT(N/2)+1 ga teng bo‘ladi.
Bo‘yalgan sohaning har bir satrining chap va o‘ng chegarasini aniqlab olamiz. Satr tartib raqamini I, ustun tartib raqamini J bilan belgilaymiz. Bo‘yalgan soha uchun ular orasidagi quyidagi bog‘liqlikni ko‘rish qiyin emas:

I	J
1	1 £ J £ N
2	2 £ J £ N-1
3	3 £ J £ N-2
…	…
M	M £ J £ N-(M-1)

Program Boyalgan_soha;
Uses Crt;
var a:Array[1..100,1..100] of Integer;
i,j,n,m:Integer;
max,min:Integer;
Begin
TextColor(14); TextBackground(1); ClrScr;
Write(‘Massiv o`lchamini kiriting: ‘);ReadLn(n);
WriteLn(‘Massiv elementlarini kiriting:’);
For i:=1 To n Do
Begin
For j:=1 To n Do Begin Write(‘A(‘,i,’,’,j,’)=’); ReadLn(a[i,j]); end;
end;
If odd(n) Then m:=(n+1) Div 2 Else m:=n Div 2;
min:=a[1,1]; max:=a[1,1];
For i:=1 To m Do
Begin
For j:=i To n-i+1 Do
Begin
If a[i,j]Then min:=a[i,j];
If a[i,j]>max Then max:=a[i,j];
end;
end;
WriteLn(‘Bo`yalgan sohadagi eng kichik element ‘,min,’ ga teng’);
WriteLn(‘Bo`yalgan sohadagi eng katta element ‘,max,’ ga teng’);
ReadLn;
end.