Axborotlashtirishning konseptual asoslari, dasturiy shakllari va ilmiy-metodik asoslari
Zam onaviy jam iyatda insonning ishlab chiqarish faoliyati um um lashgan ishlab chiqarish (U lC h ) doirasida kechm oqda. U lC h bir-biri bilan uzviy bog'liq fizik (m oddiy) ham da axboriy-m antiqiy qism lardan iborat. Ishlab c h iq a rish n in g a x b o riy -m a n tiq iy qism iga z o ‘r b erg an m am lakatlar yuqori ish unum dorligi va zam onaviy, xaridorgir m ahsulotlar ishlab chiqarishga erishganliklari m a’lum. Axboriym antiqiy ishlab chiqarish (A M IC h) resurslari asosini axborot, m ehnat vositalarini esa hisoblash texnikasi, uning dasturiy ta ’m inoti, axborot texnologiyalari va boshqalar tashkil qiladi. M ehnat vositalari ham da aqliy m ehnatni sarf qiluvchi, tajriba va bilimga ega insonlar A M IC hning ishlab chiqarish kuchlarini tashkil qiladi. A M IC hning m ahsuloti abstrakt obyekt (axborot, m odel) iste'm ol predm eti sifatida nam oyon b o ‘lm oqda. Ishlab chiqarish doirasidagi XX asrda yuz bergan o ‘zgarishlar A M IChning paydo bo'lishi va ahamiyati oshib borishi bilan bog'liqdir. B in o b a rin , U lC h n in g u m u m a n u n u m d o rlig in in g o sh ish i avtomatlashtirish, shu jum ladan A M IC hni avtomatlashtirish bilan www.ziyouz.com kutubxonasi bog'liq, deb qaralishi zarur. Shu bois m ehnat unum dorligi ko‘p jihatdan informatikaga bog'liqdir. Hisoblash texnikasi va aloqa vositalarining keng rivojlanishi axborotni ilgari xayolga ham keltirish m um kin bo'lm agan hajm va tezkorlikda yig‘ish, saqlash, qayta ishlash ham da uzatish, ya’ni avtomatlashtirilgan holda ishlov berish imkoniyatini yaratdi. Axborot texnologiyalari tufayli insonning faoliyati, uning kundalik m uloqot sohasi dunyo sivilizatsiyasi ishlab chiqqan tajriba, bilim va m a’naviy qadriyatlarni jalb etish hisobiga chindan ham behad kengaymoqda. Bu esa, o ‘z navbatida, jam iyatning yuqori darajada axborotlashgan bo‘lishini talab etadi. A xborotlashgan jam iyat haqida olim lar turlicha fikr yuritadilar. M asalan, yapon olim lari fikricha, axborotlashgan jam iyatda kom pyuterlashtirish jarayoni odam larga ishonchli axborot m anbayidan foydalanish, ishlab chiqarish va ijtim oiy sohalarda axborotni qayta ishlashni yuqori darajada avtom atlashtirishni ta ’m inlash im - konini beradi. Jam iyatni rivojlantirishda esa harakatlantiruvchi kuch m oddiy m ahsulot emas, balki axborot ishlab chiqarish b o ‘lm og‘i lozim . Axborotlashgan jam iyatda nafaqat ishlab chiqarish, balki butun turm ush tarzi, qadriyatlar tizimi ham o'zgaradi. Barcha harakatlar tovarlam i ishlab chiqarish va iste'mol etishga yo‘naltirilgan sanoat jamiyatiga nisbatan axborotlashgan jam iyatdan farqli ravishda, bilimlar ishlab chiqariladi va iste’mol etiladi. Bu hoi aqliy m ehnat ulushi oshishiga olib keladi. insondan ijodiyotga qobiliyat talab etiladi, bilimlaiga ehtiyoj oshadi. Axborotlashgan jam iyatning m oddiy va texnologik negizini kom pyuter texnikasi va kom pyuter tarm oqlari, axborot texnologiyalari, telekom m unikatsiya aloqalari asosidagi turli xil tizim lar tashkil etadi Axborotlashtirish to’g’risidagi»gi Qonun mazmuni va mohiyati
O’zbekiston Respublikasining 2003 yil 11 dekabrdagi 560-II son “Axborotlashtirish to’g’risida”gi Qonuniga binoan quyidagicha ta’rif berish mumkin.
Axborot resurslari — alohida hujjatlar, hujjatlarning alohida to’plamlari, axborot tizimlaridagi (kutubxonalardagi, arxivlardagi, fondlardagi, ma’lumotlar banklaridagi va boshqa axborot tizimlaridagi) hujjatlar va hujjatlarning to’plamlari.
Ommaviy axborot – bunga cheklanmagan doiradagi shaxslar uchun mo’ljallangan hujjatlashtirilgan axborot, bosma, audio, audiovizual hamda boshqa xabarlar va materiallar kiradi.
Axborot tizimi — axborotni to’plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashkiliy jihatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalari.
Do'stlaringiz bilan baham: |