Informatika 8-sinf UzB new 2015 каракалпак pmd

13-sabaq. Kompyuterdin’ si’rtqi’ yadi’
menen islesiw
Kompyuterdin’ si’rtqi’ yadi’ haqqi’nda aldi’n mag’luwmat
bergen yedik. Wolar magnit lenta, iyiliwshen’ magnit disk —
disket, optikali’q disk — CD ha’m DVD, flash-yadlar yedi. Bul
yadlar qanday du’ziliwin ha’m wolar menen islesiwdi usi’
temada ko’ri p  shi’g’ami’z.
Disket beti temir yeki oksidli (Fe
2
O
3
) arnawli’ magnit
qatlam menen qaplang’an. Magnit lentada da, magnit diskte de
MS Word
hu’jjetleri
Bloknot
tekstleri
Paint
su’wretleri
Muzi’kalar Tani’s yemes
fayllar
5 — Informatika, 8

---

66
informaciya qatti’ magnit diskke jazi’lg’an si’yaqli’ usi’lda jazi’ladi’.
Yag’ni’y, disket formatlang’anda koncentrlik shen’berler ko’rini-
sindegi jollarg’a aji’ratadi’ ha’m jollar sektorlarg’a bo’linedi.
Informaciya disk sektorlari’ni’n’ jollari’ boylap jàzi’ladi’.
Disketlerde de fayl sistemasi’ is ju’ritedi ha’m soni’n’ ushi’n
ha’rbir sektorda identifikaciya yetiw ushi’n wori’n aji’rati’ladi’
(adres maydani’), qalg’an wori’nlarg’a mag’luwmatlar jazi’ladi’.
Mag’luwmat jazi’w ushi’n qollani’latug’i’n quri’lma, yag’ni’y disk
ju’ritiwshi yeki dvigatel menen ta’miyinlengen. Wolardi’n’ biri
qorg’awshi’ qap ishindegi plastinkani’ woray a’tirapi’nda,
yekinshisi woqi’w/jazi’w golovkasi’n disk beti radiusi’ boylap
ha’reketke keltiredi. Qorg’awshi’ qabi’nda jazi’wdan qorg’awdi’n’
arnawli’ wo’zegi bar. Islew waqti’nda bul wo’zek ashi’q bolsa,
wondag’i’ informaciyani’ tek g’ana woqi’w mu’mkin boli’p, wol
disktegi informaciyani’ wo’shiriw ha’m wo’zgertiwden saqlaydi’.
Disk ju’ritiwshige jaylasti’ri’lg’an disketti