Informatika 2017 uzb indd

Viruslar ta’siri

Hozirgi kunda kompyuter tizimlariga o‘z malakasini oshirish 

uchun yoki shunchaki «hazillashib» buzg‘unchilik qilayotgan «yosh 

dasturchilar» ko‘proq zarar yetkazadi. Chunki ular juda ko‘pchilikni 

tashkil qiladi. Ularning ba’zilari kimgadir zarar yetkazayotganini 

bilmaydi ham.

Internet orqali yetkazilishi mumkin bo‘lgan asosiy zararlar:

• 

tarmoqqa ulangan vaqtingizda kompyuteringizga ruxsatsiz «kirish» 

va uni Sizning manfaatingizga zid tarzda masofadan boshqarish;

• 

internetda uzatilayotgan axborotlar «yo‘lda ushlab olinib», 

ulardan nusxa olish yoki o‘zgartirish;

• 

turli virus (kompyuter xotirasidagi ma’lumotlarni o‘chirish, 

o‘zgartirish kabi ishlarni bajaruvchi va boshqa dastur tarkibiga 

qo‘shilib olish, «yuqish» xususiyatiga ega bo‘lgan maxsus dastur) 

dasturlarini web­sahifalarga «yashirib qo‘yish»;

• 

turli davlat tashkilotlari va xususiy korxonalarga tegishli 

axborotlarni o‘g‘irlash va raqobatchi tashkilotlarga sotish yoki 

ma’lum miqdorda to‘lov talab qilish;

• 

jamiyat mafkurasi va ma’naviyatiga zid axborotlarni Internetda 

e’lon qilish.

Ba’zi virus dasturlarining nomidan ham bajaradigan ishini tu­

shunib olish mumkin. Masalan, Black Hole (Qora Tuynuk, ya’ni 

ekranning chap burchagidan qora tuynuk ochadi), Black Friday 

(Qora Juma, juma kunlari ishlanayotgan fayllarni o‘chiradi), Friday 

---

76

II bob. 

Internetda ishlash asoslari

13 (13­sana juma kunlari ishlanayotgan fayllarni o‘chiradi), «sekin 

ta’sir qiluvchi virus» (kompyuter ishini bir necha yuz marta sun’iy 

sekinlashtirib yuboradi) va hokazo.