Informaciyalíq texnologiyalarí HÁm kommunikaciyalarín rawajlandíRÍw ministrligi

II. Tiykarǵı bólim
II.I. Aqıllı úy tazalaǵıshlardıń payda bolıw hám rawajlanıw tarıyxı
1901 jılda, eger áwmetińiz bolsa, siz London kóshelerinde tań qalarlıq kóriniske gúwa bolıwıńız múmkin edi - bul kóbimizdiń úyimizdi tazalawdaǵı revolyuciya edi.

Injener Hubert Cecil Booth óziniń jańa shańjutqıshın qalanıń bayraq kósheleri boylap aylandırıp júr edi.
Birinshi márte 1890 - jıllarda Lambethda Maudslay, perzentleri hám qarsılasları menen islegen, sol waqıtta ol aspa kópirler hám yarmarkadaǵı Ferris dóńgeleklerin proektlestiriw menen tanıqlı edi.

Injener Hubert Cecil Booth
(1871-1955)

Biraq 1901 jılda ol Londondaǵı Empire Music Hall da jańa mashinanıń kórgizbesine gúwa bolǵannan keyin, óz jumısın gilem tazalawǵa ózgertti.

Ol kórsetilip atırǵan mashinada awır kemshilik bar ekenin túsindi. Ol gilemdegi shańdı kóteriw hám jıynaw sumkasına hawanı úrlew ushın mólsherlengen.
Oylap tabıwshı oǵan Booth usınıs etken usıl, yaǵnıy filtr arqalı kirdi sorıp alıwdıń ilajı joq ekenligin aytqan.

Ólimge jaqın bolǵan sınaqlardan soń - ol oramaldı "filtr" dı awzına qoyıp, stuldıń qolındaǵı shańdı sorıǵannan keyin buwılıp qalayın dedi. Ol Britaniya shań jutqısh kompaniyasın dúzdi hám jańa apparatın iske túsirdi. Bul 20-ásir baslarında bay londonlıqlar úylerin aylanıp júrgen mashinanıń úlken haywanı edi.

Shaqırıq qabıllandı, Booth pútkil itibarın úrlewge emes, bálkim sorıwshı mashinanı islep shıǵarıw missiyasına qarattı.

Jurnalist hám jazıwshı Jeyn Furnivaldıń sózlerine kóre, qızıl hám altın ot óshiriwshi qural estetikasina tayanıw, ayrıqsha shańjutqısh jáne onıń ayrıqsha operatorları sizdiń úyińizge jetip keldi hám tezlik penen máhellege "vakuumlı shay keshesin" ótkerip atırǵanın reklama qıldı. Sapar arzan emes edi - ǵárejet jigirma kisilik úy xizmetshisiniń jıllıq is haqısı menen birdey edi.
Ájayıp tazalawdı ótkeriw ushın aynalar arqalı usın shlanglar uzatılatuǵın edi, benzin menen isleytuǵın dvigatel (keyinshelli elektr dvigatel) iske túsirilip, filtr arqalı shlang hám krannan sorıw arqalı hawanı tartadı.

2.2-súwret. 1903-jıl Boothdıń shańjutqıshı jumıs processinde.
Sırttaǵı jergilikli xalıqtı mashinanıń qaptal tárepindegi arnawlı shıyshe kamera arqalı jıynalǵan pataslıq hám shań muǵdarın tamashalawǵa shaqırıldı, bul jáne bir hayyar marketiń strategiyası edi.
Britaniyanıń shańjutqısh assotsaciyası “Hoover” sózi menen Amerika kompaniyasınıń reklama strategiyası hám Britaniya bazarındaǵı húkimranlıǵınan payda bolǵan. Astma keselligine shalınǵan amerikalıq oylap tabıwshı Jeyms Spangler óz ideyasın 1908-jılda Uilyam Hooverge uzın tutqıshqa bekkemlengen filtrı hám shań jıynawshı sumkası bolǵan sipsege uqsas elektr tazalaǵısh ideyasın sattı.

2.3-súwret. 1930-jıl Hooverdiń Model700 shańjutqıshı.

Biraq shańjutqısh elege shekem xalıqqa jayılmaǵan edi.
Jańa elektr úskenelerin satıp alıw hám elektr quwatı menen támiynlenbegenligin esapqa alǵan halda, kópshilik adamlar Ekinshi Jáhán urısına shekem dástúriy tómen texnologiyalı usılda gilem, adyal hám perdelerdi tazalawdı dawam etti.

Onıń oylap tabıwı, gúmansız, birinshi haqıyqıy ámeliy úy shańjutqıshı boldı. 1930-jıllarda Uembli qasındaǵı Perivale qalasında qurılǵan Hoover kompaniyasınıń iri Britaniya fabrikası zamanagóy qarıydardı ózine tartatuǵın sanalı kórinistegi mashinalardı islep shıǵardı.