“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2014 йил
3
www.iqtisodiyot.uz
Ривожланаётган ва ўтиш давридаги мамлакатлар
1.
Чехия
Республикаси
1997
6.8
1.5
1.9
Алмашув
курси ва пул
таклифи
2.
Исроил
1997
8.1
2.7
3.2
Алмашув
курси
3.
Польша
1998
10.6
2.6
4
Алмашув
курси
4.
Чили
1999
3.2
1.4
3.3
Алмашув
курси
5.
ЖАР
2000
2.6
4.1
5
Пул таклифи
6.
Жанубий
Кореа
2001
2.9
3
4
Пул таклифи
7.
Мексика
2001
9
4.2
3.5
Пул таклифи
8.
Филлипин
ороллари
2002
4.5
3.8
5.3
Алмашув
курси ва пул
таклифи
Манба: Jadval Roger (2010), Schmidt-Hebbel (2009), Monetary Bulletin 2007/2 (Bank of
Iceland) материаллари асосида муаллифлар томонидан тузилган.
Инфляцияни мақсадли йўналишларини танлашда назарий жиҳатдан олиб
қараганда инфляциянинг нол даражаси билан мос тушувчи “нархлар
барқарорлиги” категориясини аниқлаш муаммоси вужудга келади. Амалиётда
истеъмол нархлари доимо оз бўлсада (масалан, 2% га) кўтарилиб туради.
Мақсадли йўналиш доирасида истеъмол нархлари пасайтириш (масалан, 1% га)
еч андай аҳамиятли имкониятларни бермайди, фақатгина унга илинган
харажатлар ажми кўпаяди. Таргетлашнинг муҳим
омили инфляциянинг
мақсадли йўналишларининг тебраниш чегараларининг мавжудлигидир.
Ривожланган мамлакатлар тажрибаси шундан гувоҳлик берадики, мақсадли
йўналишларнинг энг мақбул чегаралари инфляция даражасини мамлакатда 1%
дан ошмаслигидир. Инфляция суръатларини бундай даражада ушлаб
турилишига мақбул ҳолат
эканлигига сабаб, уларда қисқа муддатли
тебранишларга дош бера олиш қобилиятининг юқорилигидир. Инфляция
даражалари мақсадли йўналишлари чегараларининг кенгайиб бориши эса бозор
иштирокчилари томонидан инфляцияни барқарорлаштириш сиёсатини олиб
боришда ишончнинг етишмаслиги каби салбий ҳолатлар билан кузатилади.
Инфляцияни таргетлаш вақтинчалик чегаралари
мамлакатдаги инфляция
суръатларига боғлиқ бўлади. Аввалига, (Янги Зеландия ва Канада) инфляция
даражалари мақсадли йўналишларига эришиш муддати 18 ой
деб белгиланган
эди. Кейинчалик, бу муддат 12-18 ойга, кейинроқ инфляцияни таргетлашнинг
ўрта муддатли ҳолатига тўғри келувчи 5 йиллик муддатга ўзгартирилган эди.
Бугунги кунга келиб деярли 28 та мамлакат ўзларининг пул – кредит
сиёсатларида инфляцияни таргетлаш сиёсатидан фойдаланиб келмоқдалар.
Улардан 8 таси ривожланган, қолганлари эса ривожланаётган ҳамда ўтиш
давридаги давлатлардир. Инфляцияни таргетлаш сиёсатини олиб боришда
ўтган йиллардаги мамлакатнинг иқтисодий ҳолати ҳақидаги
ахборотлар ва
уларнинг таҳлили жуда муҳим ҳҳисобланади. Чунки, улар иқтисодий-
математик моделларни қўллаган ҳолда муҳим иқтисодий кўрсаткичлар
“Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар” илмий электрон журнали. № 3, май-июнь, 2014 йил
4
www.iqtisodiyot.uz
ўртасидаги аниқ боғлиликни кўрсатиб беришга ҳизмат қилади. Кўрсаткичларни
талил қилиш доираси, энг аввало, мамлакат иқтисодиётини қанчалар кенг
қамровлилигига, ҳамда мавсумий тебранишларни ҳисобга олмаган ҳолда
қуйидаги кўрсаткичларга боғлиқ бўлади:
1.
Реал ЯИМ;
2.
ЯИМ дефлятори;
3.
Истеъмол нархлар индекси;
4.
Саноат ишлаб чиқаришнинг ҳажми;
5.
Ишсизлик даражаси; улгуржи нархлар;
6.
Кенг қамровли пул массаси (М2-М4);
7.
Пул массаси (чекланган доирада) (М0-М1);
8.
Марказий банк ҳисоб (базавий) ставкаси;
9.
Қиса ва узоқ муддатли фоиз ставкалари;
10.
Ҳукумат қимматли қоғозлари курси.
Do'stlaringiz bilan baham: