Industrial iqtisodiyot

 
5. Ijtimoiy himoya funksiyasi.
Baho ayrim aholi toifalarini 
kambag‘allikdan saqlash vazifasini o‘taydi. Odatda aholining nochor va 
muhtoj qatlamlariga tovarlar arzonlashtirilgan baholarda sotiladi. Bular 
ijtimoiy dotatsiyalangan baholar bo‘lib, ularni moliyaviy jihatdan davlat 
budjeti yoki budjetdan tashqari mablag‘lar ta’minlaydi. Dotatsiyalangan 
baholarni davlat belgilaydi. 
15. 3. Bahoning turlari va tarkibi 
Bozor iqtisodiyotining o‘ziga xos tizimi borki, u o‘zaro bog‘langan, 
bir-birini taqozo etuvchi, ammo turli maqsadlarda qo‘llanuvchi baholar 
majmuasidan tashkil topadi. Bahoning shakllanish jarayoni murakkab bo‘lib, 
uning ishtirokchilari g‘oyat ko‘pchilikni tashkil etadi. Baholar turli 
vazifalarni bajarganligi sababli ham ularning turi ko‘p. 
Baholarning asosiy turlariga quyidagilar kiradi:
70
1. Ulgurji baholar.
Tovarlar ko‘tarasiga katta miqdorda sotilganda bu 
baholardan foydalaniladi. Bunday bahoni asosan ulgurji savdo-sotiq olib 
boriladigan savdo markazlarida uchratish mumkin. 
2. Chakana baholar.
Tovarlar bevosita iste’molchilarga sotilganda 
foydalaniladi. Bu baho o‘z ichiga tovar ulgurji narxini, chakana savdo 
tashkilotchilarining xarajati va foydasini oladi. 
3. Nufuzli baholar.
Bu baholardan obro‘ talab iste’molchilarga 
70
Ортиқов А. «Саноат иқтисодиёти». Ўқув қўлланма. – Т.: ТДИУ, 2006 – Б.198. 

---

242 
tovarlar sotilganda va xizmatlar ko‘rsatilganda foydalaniladi. 
4. Dotatsiyali baholar.
Bunda tovarlar davlat budjeti hisobidan 
arzonlashtirilgan baholarda olinadi. 
5. Davlat baholari.
Bu ishlab chiqaruvchilarga davlat tomonidan 
buyurtma berilganda qo‘llaniladi. 
6. Mavsumiy baholar.
Bu mavsumiy ishlab chiqariladigan tovarlarga 
belgilanadi.