Industrial iqtisodiyot

12.3. Aylanma mablag‘lar va ularning aylanishini tezlashtirish 
Sanoat korxonalarining faoliyati asosiy va aylanma fondlar hamda 
aylanma mablag‘lar bilan uzviy bog‘liq holda alohida ahamiyat kasb etadi. 
Muomaladagi ishlab chiqarish fondlarining yig‘indisi aylanma mablag‘larni 
ifodalaydi. Aylanma mablag‘lar 2 ta fondni o‘z ichiga oladi: 
1.
Aylanma fondlar; 

---

203 
2.
Muomala fondlari. 
Aylanma fondlar o‘z navbatida ishlab chiqarish jamg‘armasi, 
tugallanmagan ishlab chiqarish, kelgusi davr xarajatlari va omborlardagi 
tayyor mahsulotlardan iborat bo‘ladi. 
Muomala fondlariga jo‘natishga yuklangan mahsulotlar va davlat 
bankidagi pul mablag‘lari kiritiladi.
Aylanma mablag‘larning tarkibini 4-chizmada ko‘rish mumkin: 
 
 
 
 
 
4-chizma. Aylanma mablag‘lar
58
 (sanoat ishlab chiqarishi bo‘yicha). 
Aylanma mablag‘lar doimo harakatda bo‘lib, pul va ishlab chiqarilgan 
tovar shaklida ro‘y berishi mumkin. U quyidagi tartibda ifodalanadi: 
Bunda: 
P
– korxonaning pul shaklidagi mablag‘lari; ishlab chiqarish 
vositalarini sotib olish uchun (
Iv
) va ish haqi (
Ih
), so‘m hisobida. 
Ich
– ishlab chiqarish vositalarining unumli iste’moli, so‘m hisobida; 
T
– ishlab chiqarish vositalarining ishlab chiqarish jarayonida iste’mol 
qilinishi natijasida ishlab chiqarilgan tovarlar qiymati, so‘m hisobida; 
58
Ортиқов А. «Саноат иқтисодиёти». Ўқув қўлланма. – Т.: ТДИУ, 2006 – Б.161. 
Aylanma mablag’lar 
Aylanma fondlar 
Muomila fondlari 
Ishlab 
chiqarish 
jamg’arm
asi 
Tugallan
magan 
ishlab 
chiqarish 
Kelgusi 
davr 
xarajatlari 
Omborda-
gi tayor 
mahsulot 
Jo’natish-
ga 
yuklangan 
mahsulot 
Raschyotda
gi 
mablag’lar 
va pul 
mablag’lari 
Normalashtiriladigan aylanma 
mablaglar 
Normalashtirilmaydigan aylanma 
mablaglar 
Iv
P 
Ich
Ih
Т
P
1

---

204