induktivlikni aniqlash labaratoriya qurulmasini qurish va uni amalyotda qo'llash
induktivlik aniqlash labaratoriya qurulmasi yaratish va uni amalyotda qo'llash
Ma’lumki tokli o’tkazgich atrofida magnit maydon hosil bo’ladi. Kuchliroq magnit maydon hosil qilish uchun bir necha sim o’ramlardan iborat g’altakdan foydalaniladi. O’ramlardan tok o’tganda g’altak ichida va uning atrfida magnit maydon hosil bo’ladi. G’altakning ichidagi magnit maydon tashqaridagiga qaraganda ancha kuchli bo’ladi, chunki g’altak ichida magnit indukciya chiziqlari zich joylashgan (1-rasm).
1-rasm
G’altakning magnit maydonini kuchaytirish uchun uning ichiga temir o’zak kiritiladi. Bu temir o’zak tokning maydonini bir necha marta kuchaytiradi
. (1)
G’altak hosil qilgan magnit indukciya oqimi, undan o’tayotgan tok kuchiga to’g’ri proporcional:
Ф=LI (2)
Bu formuladagi L–g’altakning induktivligi deyilib, u o’ramlar soni n ning kvadratiga, g’altakning ko’ndalang kesim yuzasi S ga, temir o’zakning magnit sindiruvchanligi ga va g’altak uzunligi ga bog’liq, ya’ni:
(3)
Induktivlik birligi qilib Genri (Gn) qabul qilingan. 1 Gn deb, 1 amper tok oqqanda 1 Veber magnit indukciya oqimi hosil qiladigan g’altakning induktivligiga aytiladi.
Agar g’altakdan o’zgaruvchan tok o’tsa, uning atrofidagi magnit maydoni ham o’zgarib turadi. Bu o’zgaruvchan magnit maydoni g’altakda o’zindukciya E.YU.K ni hosil qiladi. O’zindukciya E.YU.K ning kattaligi tokning o’zgarish tezligiga va g’altak induktivligiga to’g’ri proporcional :
2-rasm
Bu o’zindukciya E.Yu.K o’zindukciya tokini paydo qiladi. O’zindukciya toki doimo o’zining hosil qilgan tokning o’zgarishiga qarshilik ko’rsatadi. O’zindukciya toki kalit ulanganda tokning maksimal qiymatga erishishini, kalit uzilganda esa to’kni to’xtashini biroz kechiktiradi. Bunday bo’lishini 2-rasmdagidek sxemada ko’rish mumkin.
Sxemadagi K-kalit ulanganda o’zindukciya tufayli L1 lampochka L2 ga qaraganda kechikib yonadi, kalit uzilganda ham L1 lampochka kechikib o’chadi. G’altakning induktivligi qancha katta bo’lsa, o’zindukciya hodisasi ham yaxshi sezilarli bo’ladi. G’altkning induktivligini yuqoridagi (2) formula bilan ham hisoblab topish mumkin. Biz mazkur laboratoriya ishida induktivlikni tajribada aniqlash usullaridan birini ko’rib o’tamiz. Bu usul g’altak aktiv qarshilikdan tashqari induktiv qarshilik hosil qilishiga asoslangan. Induktiv qarshilik g’altakning induktivligiga va g’altakdan o’tayotgan tokning chastotasiga to’g’ri proporcional.
Ya’ni, (4)
G’altakning to’la qarshiligi
(5)
formula bilan ifodalanadi. (4) va (5) tenglikdan indukciya L ni topish mumkin.
Induktorlar uchun amaliy qo'llanma
Supero'tkazuvchilarning ko'pchiligi (metalllar) paramagnit yoki ferromagnitdir, ko'pchilik o'tkazmaydigan materiallar (metallar) diamagnitdir. Har qanday o'tkazgich oqim oqimining kattaligi yoki yo'nalishining o'zgarishiga javoban ma'lum bir indüktansa ega. Quyidagi induktorlar bo'yicha amaliy qo'llanmada induktorlarning turlari va shakllari, ularning signal paytida xatti-harakatlari va qo'llanilishi batafsil yoritilgan.
Kinetik indüktans detektori (KID) - mikroto'lqinli kinetik indüktans detektori (MKID) sifatida ham tanilgan - birinchi marta Kaliforniya Texnologiya Instituti va Jet Propulsion Laboratoriyasi olimlari tomonidan 2003 yilda ishlab chiqilgan o'ta o'tkazuvchan foton detektorining bir turi.[1] Ushbu qurilmalar kriyojenik haroratda ishlaydi, odatda 1 kelvindan past. Ular uzoq infraqizildan rentgen nurlarigacha bo'lgan chastotalarni yuqori sezgirlikdagi astronomik aniqlash uchun ishlab chiqilmoqda.
Supero'tkazuvchilarning ko'pchiligi (metalllar) paramagnit yoki ferromagnitdir, ko'pchilik o'tkazmaydigan materiallar (metallar) diamagnitdir. Har qanday o'tkazgich oqim oqimining kattaligi yoki yo'nalishining o'zgarishiga javoban ma'lum bir indüktansa ega. Hatto oddiy to'g'ridan-to'g'ri sim ham induktivlikka ega, garchi u e'tiborsiz qoladigan darajada kichik bo'lsa ham. Agar sim halqaga o'ralgan bo'lsa, uning induktivligi ortadi
Do'stlaringiz bilan baham: |