Individuallik

---

Individuallik

Individuallik (lot. individuum — boʻlinmas) — muayyan narsa va hodi-sa, shaxs va jonivorning

oʻzigagina xos, betakror, xususiy belgilar. Belgi sifatlarining oʻziga xosligi bilan I. umumiylikka

(individ esa umumga) qaramaqarshi qoʻyiladi. Dastlab, I. antik davrda atokli yunon faylasuflari

Levkipp va Demokrit tomonidan muayyan shakl va mazmunga, yaʼni oʻziga xos belgilarga ega

boʻlgan narsa va hodisalarga, jumladan, atom yoki individ (yaʼni, boʻlinmas) kabilarga xos

xususiyatlarni aniqlash jarayonida maʼlum boʻlgan. Qad. Rim faylasufi Seneka I. tushunchasini

yanada takomillashtiradi. I. oʻziga xos xususiyatlarni va mazmunini yoʻqotmay turib, boshqa

boʻlaklarga boʻlinmaydigan aniq bir narsa (mavjudot) ekanligini eʼtirof etgan. Oʻrta asrlar

falsafasida I. inson shaxsi tushunchasini ifodalagan. 17- a. da I. bilan bogʻliq fikrmulohazalar

nemis faylasufi Leybnits taʼlimotida atroflicha rivojlantiriladi. I. nemis adibi I. V. Gyote ijodida

ham oʻz ifodasini topdi. I. romantizm dunyoqarashi uchun ham xos xususiyatdir.

Hoz. I. tushunchasi ilmfanda turli maʼnolarda ishlatiladi. Mas, biologiyada I. biror organizmga xos

irsiy yoki keyinchalik paydo boʻlgan xususiyatlarning oʻziga xosligidir; psixologiyada muayyan bir

shaxsning fikrlashi, sezgisi, irodasi, istak va intilishi, ehtiyoji, qiziqishi, kay-fiyati, hissiyoti, ahvoli,

xattiharakati, odati, mayli, qobiliyati va b. sifatlarini, shuningdek, mijozi va tabiatining oʻziga

xosligini anglatadi. Ijtimoiy fanlarda I. olomonga, guruxga zid tushuncha sifatida oʻrganiladi.

Adabiyotshunoslikda I. badiiy obrazning oʻziga xos xususiyatlari asarda qay darajada hayotiy,

haqqoniy aks ettirilganini koʻrsa-tadigan mezon boʻlib xizmat qiladi. Badiiy asar qahramonining

oʻziga xosligi uning milliyligi va qaysi ijtimoiy qatlamga mansubligini ham belgilaydi.

Yozuvchining oʻziga xos tili va uslubiga xos belgilar ham I.ni tashkil etadi.

[1]

1. 

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Manbalar