Имо-ишоралар сири

38-қоида 
Омма орасида муваффақиятли
чиқиш қилиш
Омма олдида чиқиш қилишга тайёргар-
лик кўришда асосий қоидани унутмаслик 
лозим – ҳеч қайси хусусиятингиз бировнинг 
ғашини келтирмаслиги, жаҳлини чиқармас-
лиги керак. Чиқиш учун кийим танлашда 
классик услубни танлаш мақсадга мувофиқ. 
Ранг-баранг, кўзни қамаштирувчи кийим-
лардан кўра оқ-қора кийим афзалроқ бўлиб, 
бир тарафдан, ёрқин ва кўзга ташланувчан 
бўлса, бошқа жиҳатдан, кўзни зўриқтирмай-
ди. Либосингиз бачкана, жимжимадор, ҳам-
мани лол қолдирадиган бўлмаслиги керак. 
Кийимингиз муҳит ичида сезилиб туради-
ган даражада сизни ажратиб, атрофдагилар 
эътиборини тортадиган бўлаверсин. Кий-
ган либосингиз ўта ғайриоддий, ҳамманинг 
диққатини тортадиган бўлмаслиги мақсадга 
мувофиқ, акс ҳолда бутун чиқишингиз да-
вомида йиғилган кишилар сизнинг кост-
юмингизни томоша қилиш билан овора бў-
либ, сўзлаётган нутқингизни назардан четда 
қолдиришлари мумкин.
Катта аудиторияда чиқиш қилиш, 
яъни нутқ сўзлаш – жуда масъулият-
ли иш. Бундай қийин вазифани бажа-
ришда муваффақиятга эришиш учун 
нафақат ўз нутқингизни яхши тай-
ёрлашингиз, балки қандай новербал 
белгилардан фойдаланишингиз устида 
ҳам ўйлаб олишингиз керак.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

106
Ўз чиқишингиз учун қулай жой танланг. 
Албатта, бу ташкиллаштирилган тадбир 
бўлса, бу ишни ташкилотчилар зиммаси-
га олади. Лекин агар ушбу ташкиллашти-
рилган тадбир тайёргарликсиз уюшти-
рилган митинг ёки йиғилиш бўлса, сиз 
қаерда туришингиз ҳақида қайғуриб қўй-
ганингиз маъқул. Шундай жой топингки, 
ҳамма нуқталардан туриб сизни кўриш 
мумкин бўлсин. Бирон тепароқ жой бўл-
са яна яхши. Атрофдагилар сизнинг бир 
қадар устунлигингизни ҳис қилиши учун 
сиз уларнинг барчасидан том маънода бир 
поғона баланд бўлишингиз даркор. Сиз 
йиғилганларга таъсир қилишнинг барча 
новербал воситаларидан бемалол фойда-
лана олишингиз учун сизни ҳар тарафдан 
кўриб туриш мумкин бўлсин. 
Эътиборни тортиш илмини ўрганинг. 
Қандай қилиб дейсизми? Авваламбор но-
вербал воситалардан фойдаланган ҳолда, 
албатта. Сизнинг имо-ишораларингиз кат-
та саҳнадаги актёрнинг имо-ишораларини 
эслатиб туриши лозим. Оммавий тадбир-
ларда, одатда, қуйидаги имо-ишоралар-
дан фойдаланилади.
Сиз қучоқ очаётган инсон каби қўл-
ларингизни кенг ёзишингиз мумкин. Бу 
имо-ишоранинг рамзий маъноси бор: 
«Мен сизларнинг ҳомийингизман. Агар 
сизларнинг қандайдир муаммоингиз бўл-
са, мен уни ҳал қиламан». Йиғилганлар 
эътиборини жамлаш учун қўлингизни те-
пага кўтаринг ва жимлик юзага келгунига 
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

107
қадар туширманг. Бу имо-ишора қуйида-
ги маънони билдиради: «Жим бўлинглар! 
Мен гапирмоқчиман». Бу имо-ишора жуда 
таъсирчан ва тушунарли бўлиб, ундан на-
фақат чиқишнинг аввалида, балки ўрта-
сида ҳам фойдаланиш мумкин. Масалан, 
йиғилганларнинг фикри чалғий бошлага-
нини сезган пайтингизда. Сиз ишлатаётган 
ҳар қандай имо-ишора кўзга ташланувчан, 
таъсирли ва кучли бўлиши даркор. Май-
да-чуйда имо-ишоралар оммавий йиғи-
лишдаги чиқишда кўримсиз туюлади, 
уларни ҳеч ким илғамайди. Масалан, сиз 
қўл билан саноқ ишораларини қўллаётган 
бўлсангиз, қўлингизни юзингиз баландли-
гида кўтаришингиз, бармоқларингиз ора-
сини кенг очиб, иккинчи қўлингиз билан 
ўқталган каби уларни сезиларли тарзда 
букишингиз керак. 
Овоз пардангизнинг имкониятлари-
дан фойдаланинг. Кўпчилик фикрига 
кўра, катта аудитория учун баланд овозда 
нутқ сўзлаш лозим. Аслида эса, ҳар доим 
ҳам овозни кўтариб гапириш керак эмас, 
акс ҳолда тез чарчаб қоласиз. Фақатгина 
аниқ-лўнда гапиринг ва сўзларингиз тушу-
нарли бўлиши учун танаффуслар қилинг. 
Баъзи ҳолларда паст овозда пичирлаб га-
пиришингиз мумкин. Тинглаётганлар қан-
дайдир муҳим нарса ҳақида сўз боряпти 
шекилли, қандайдир сир ҳақида гап кет-
япти, деган гумонга бориб, диққат билан 
қулоқ солади.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

108