Имо-ишоралар сири

18-қоида 
«Онг ости» ҳамиша
ёлғонга қарши
Инсон танасининг чап тарафига назар 
солинг. Айнан чап тараф – чап қўл, чап оёқ, 
юзнинг чап қисми – чинакам, асл ҳис-туй-
ғулардан сўзлайди. Бунинг сабаби оддий. 
Гап шундаки, ҳис-туйғуларни ёлғон пайти-
да назорат қилиш жуда қийин. Агар инсон 
ҳийла ишлатаётган бўлса, унинг кўнглида 
безовталик бўлади, бу безовталик яққол 
ёки яширин бўлиши мумкин. Лекин шун-
дай сигналлар ҳам борки, инсон қанчалик 
ҳаяжонини ниқоблашга интилмасин, қан-
дайдир тарзда бу сигналлар ҳаяжонни со-
тиб қўяди.
Бундай сигналларни сиз инсон танаси-
нинг чап тарафидан излашингиз лозим. 
Тананинг ўнг қисмини назорат қилиш 
бирмунча осонроқ. Биз кўпинча ўнг тара-
фимизда нима юз бераётганига эътибор 
қаратамиз. Масалан, юмшоқ қилиб айт-
ганда, агар ўнг қўлимиз ўзини «ёмон» тута-
ётганини, яъни асабийлашганимизни ёки 
ёлғон сўзлаётганимизни билдириб қўяёт-
ганини сезсак, уни тинчланишга мажбур-
Ҳаттоки тажрибали ёлғон чи 
ҳам ўзининг онг остини назорат 
қилишга қодир эмас. Онг ости, 
одатда, ёлғонни фош қилади. 
Шунинг учун онг остидан 
келаётган микросигналларга 
жуда эътиборли бўлиш зарур.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

56
лашимиз осон. Лекин танамизнинг чап 
қисми доим ҳам шуурий, яъни онг билан 
назорат қилишга бўйсунавермайди. 
Олимлар ўтказган тадқиқотлар буни шун-
дай изоҳлайди: тананинг чап ва ўнг қисмла-
ри миянинг бошқа-бошқа ярим шарлари 
орқали бошқарилади. Чап мия ярим шари 
нутқ ва интеллектуал (ақлий) фаолиятни, 
ўнг мия ярим шари эса ҳис-туйғулар, та-
саввур ва сезги фаолиятларини назорат қи-
лади. Бошқарув алоқалари кесишган, яъни 
крест кўринишида амалга ошади: чап мия 
ярим шарининг фаолияти тананинг на-
зорат қилиш осонроқ бўлган ўнг қисмида 
акс этади. Шунинг учун инсон бошқаларга 
намо йиш қилишга интиладиган барча ҳа-
ракатлар унинг танасининг ўнг қисмида, 
ҳақиқатда бошдан кечирадиганлари эса чап 
қисмида акс этади. 
Демак, ёлғончини қандай новербал сиг-
наллар фош қилиши мумкин? Агар суҳ-
батдошингизнинг чап қўли тинмай па-
ла-партиш «алжираётгани»ни сезсангиз, 
яъни доира ёки бошқа шаклларни маъ-
но-мантиқсиз ҳавода чизаётган бўлса, суҳ-
батдошингиз сиз билан етарлича очиқча-
сига гаплашмаяпти, чап қўл шу тарзда ўз 
хўжайинини сотиб қўяди. Шунга монанд 
тарзда, хўжайинининг «асл афт-башара»си 
ҳақида унинг чап оёғи ҳам «чақимчилик» 
қилиб, тупроқ ёки асфальтда чизиқлар ва 
бошқа маъно-мазмунсиз элементлар чи-
зиши мумкин.
Aim.Uz-Axborot Izlash Markazi

---

57