Ilmiy ta’lim fanining nazariy metodologik asoslari, ilmiy faoliyat tushunchasi va uning boshqa sohalarda ahamiyati

Noshirlik-matbaa va uning ishlash tartibi haqida ma’lumotlar keltiring.

Nashr jarayoni deganda, bugungi kunda, kitobshunoslik sohasidagi bir-biri bilan uzviy bog‘liq bo‘lgan, qonuniy ketmaketlikka ega bosma nashrni tayyorlash va chop etish ishlari tushuniladi.Tor ma’noda tayyor qo‘lyozmaning nusxasini ko‘paytirish anglashiladi. Har holda matn bosish dastgohi ixtiro qilingunga qadar kitobat ishi shunday bo‘lgan. Noshirlik ishida texnika va texnologiyaning rivoji mazkur jarayonni muayyan bosqichlardan tashkil topishiga olib keldi. 0 ‘tmish tajribasini umumlashtirgan holda bugungi kun noshirlik ishi nashr jarayonini aniq belgilab, nashriyotlaming adabiy asar chiqarishini tashkillashtirishdagi faol ishtiroki alohida ta’kidlanadi. Bundan tashqari bosma nashrlar chiqarishdagi muharriming o‘mi va ahamiyati yuksak baholanadi. Nashr jarayonining boshlanishi mavzuli reja tuzish bo‘Isa, kitobni tarqatish va kitobga jamiyatning baho berishi yakunlovchi bosqich hisoblanadi. Nashr jarayonini umuman (xususan, bitta as ami chiqarish ham) to‘rt bosqichga, shartli ravishda, ajratish mumkin. Birinchi bosqichda - tayyorgarlik ishlari amalga oshiriladi, ya’ni muallif qo‘lyozmani topshirgunga qadar mavzuli reja tuziladi. Ikkinchi bosqich - tahrir bosqichi_muallif qo‘lyozmani nashriyotga taqdim etishdan, to uni ishlab chiqarishga topshirishgacha bo‘lgan ishlami o‘Z ichiga oladi. Uchinchi bosqich - ishlab chiqarish bosqichida, asosan kitob yaratish ishlari - bosmahonada amalga oshiriladigan texnikaviy ishlar bajariladi. To ‘rtinchi bosqich - yakuniy bosqich, kitobni tarqatish va targ‘ib qilishdan iborat bo‘ladi.

15. 
    Xususiy nashriyotlar faoliyati qanday farq qiladi?
    

O’bekiston mustaqillikka erishgunga - 1991-yilga qadar nashriyotlar alohida yuridik shaxs hisoblangan. Bosmaxonalar ham mustaqil ishxona bo‘lgan. Bosmaxonalar barcha tur nashr mahsulotlarini ishlab chiqarsalar, nashriyotlar muayyan tur adabiyotlar chiqarishga ixtisoslashgan edi. Shunga ko‘ra nashriyotlar ular chiqar.uligan mahsulotlariga ko’ra farqlangan. Adabiyct turlari bo’yicha keng ko‘lamli va ixtisoslashgan. Tasarmfidaligiga ko‘ra esa davlat, tashkilot (muassasa) va xususiyga ajraladi. Ilgari (1991 -yilgacha) “0 ‘zbekiston” nashriyotida bir necha tur - siyosiy, ommaviy-siyosiy, ilmiy-ommabop, iqtisodiy, falsafiy, tarixiy va xarbiy mavzulardagi, ma’lumotnoma adabiyotlar, shuningdek, kalendar, plakatlar chiqarilgan. “Ensiklopediya” nashriyoti faqat ensiklopedik (umumiy, sohaviy ensiklopediyalar, ensiklopedik lug‘atlar), “Fan” nashriyoti ilmiy adabiyotlar, “0 ‘qituvchi” nashriyoti o‘rta maktab, o‘rta maxsus va oliy ta’lim muassasalari uchun faqat o‘quv adabiyotlari chiqarar edi. Boshqa nashriyotlar ham to‘- liq ixtisoslashgan bo‘lib, muayyan tur adabiyotlar chiqargan. Albatta, yuqoridagi tur tasnifimiz nisbatan shartli. Bundan tashqari qat’iy buyurtma asosida nashriyotlarda ixtisoslashuvi doirasiga kirmaydigan nashr mahsulotlari ham chiqarilgan. Adabiy asarlar chop etuvchi nashriyotlar bilan bir qatorda gazeta va jumallar chop etadigan Birlashgan nashriyot ham faoliyat yuritgan. 0‘zbekistonda nashr etiladigan barcha markaziy gazeta va jumallami chiqarish shu nashriyotning monopoliyasida edi. Nashriyotlar asosan quyidagi tarkibiy qismlarga ega bo‘lgan: - kitob tahririyati bo ‘limlari. - qo'lyozmani ко ‘chirib bosish bo‘limi (mashinkada yozuvchilar bo ‘limi). -grafika, rassomlar, badiiy tahrir bo 'limi. -fotolaboratoriya. - musahhihlar bo ‘limi. - kutubxona. - ishlab chiqarish bo‘limi. - reja-iqtisod bo ‘limi. - buxgalteriya. - kadrlar bo ‘limi. - yuridik xizmat. - mа ’muriy -xo‘jalik bo ‘limi va boshqalar.

16.