Ilmiy tadqiqot natija va xulosalarini bayon qilish ilmiy etika tamoyillari

Ilmiy tadqiqot ishi (ITI) to`g’risidagi hisobotlarni rasmiylashtirish. 
ITI 
hisobotlariga quyidagi talablar qo`yiladi: 
-
tuzilishning aniqligi; 
-
materialni bayon qilishning mantiqiy ketma-ketligi; 
-
dalillarning ishonchliligi; 
-
ifodalashning qisqa va aniqligi; 
-
ish natijalari bayonining aniqligi; 
-
xulosalarning isbotlanlanishi va tavsiyalarning asosliligi. 
Hisobotlarni rasmiylashtirish umumiy talablari va qoidalari “Ilmiy tadqiqot 
ishlari to`g’risidagi hisobot" bo`yicha 
Davlat standarti 7.32-91
da berilgan. 
ITI haqidagi hisobot quyidagilarni o`z ichiga oladi: 
- bosh varaq; 
- bajarilgan ishlarning qisqacha mazmuni 
- bajaruvchilar ro`yxati; 
- referat; 

---

8 
- mundarija (sarlavha); 
- qisqartmalar, belgilar va maxsus terminlar ro`yxati, zarur holda ularga 
tushuntirish beriladi; 
- asosiy qism; 
- adabiyyotlar ro`yxati; 
- ilova. 
Referat o`tkazilgan ITI asosiy mazmunini ifodalash kerak, unda hisobotning 
hajmi, tasvirlar miqdori va tavsifi, jadvallar miqdori, hisobot yozilgan til, asosiy so`zlar 
ro`xati va referat matni haqidagi ma`lumot bo`lishi lozim. 
Referat matni quyidagilarni o`z ichiga oladi: 
▪
bajarilgan ish mohiyatini va tadqiqot usulini ifodalovchi asosiy qism;
▪
referat asosiy qismi mazmunini ochib beruvchi aniq ma`lumotlar;
▪
olingan natijalarning o`ziga xosligi, samaradorligi, qo`llanilishi mumkin 
bo`lgan sohalarga taalluqli qisqacha xulosalar. 
Referatning eng maqbul hajmi 
1100-1200
bosma belgi. Hisobotning asosiy 
qismi quyidagi bo`limlarni o`z ichiga oladi: 
▪
kirish; 
▪
analitik sharx (masalaning qo`yilishi); 
▪
ishning tanlangan yo`nalishini asoslash; 
▪
bajarilgan ish metodikasi, mazmuni va natijalarini ifodalovchi hisobot 
bo`limlari; 
▪
xulosa (xulosa va takliflar). 
Kirish ish bag’ishlangan ilmiy-texnikaviy muammo (masala)ning
zamonaviy ahvolini, shuningdek ishni maqsadini gsqacha tavsiflash kerak. Kirish 
qismida tavsiflanayotgan ishdagi yangilik va dolzarblik nimadan iboratligani bayon 
etish va uni o`tkazish zarurligini asoslash zarur. 
Analitik sharxda tadqiqotni metodikasi va hal etish vositalari bo`yicha 
adabiyotlarda keltirilgan ma`lumotlar, ITIda ko’rilgan masalani yangicha hal
etish yo`llari bayon qilinishi lozim. Ishning tanlangan yo`lini asoslash, boshqa 
mumkin bo`lgan yo`nalishlar bilan taqqoslash bo`yicha afzalliklari asoslanadi, ITI 

---

9 
tanlangan yo`nalishi va ishchi gipoteza ITI o`tkazish aniq shartlarini hisobga olgan 
holda analitik sharxda mavjud bo`lgan tavsiyalarga asoslanishi kerak. ITI ning
tanlangan yo`lini asoslash ishning maqsadga muvofiqligi (yoki zarurligi)ni 
asoslash bilan almashtirmasligi kerak. ITI tanlangan yo`nalishi tegishli topshiriqlar 
bilan asoslanmasligi lozim. 
Bajarilgan ish metodikasi, mazmuni va natijalarni ifodalovchi hisobotning 
qismlari barcha oraliq va yakuniy natijalar, shu jumladan salbiylari bilan birgalnkda 
to`la va tadrijiy tarzda bayon etilishi kerak. 
Tadqiqot metodikasi tadqiqot o`tkazish metodologiyasini tanlashni 
asoslanishini, bunda foydalanilayotgan yohud ishlab chiqilayotgan texnik vositalar, 
matematik yoki tadqiqot natijalarini ishlab chiqishning boshqa metodini asoslangan 
axborotning tegishli manbaiga havola qilingan holda o`z
ichiga olishi kerak. 
Mazmun va bajarilgan ish natijalari qismida quyidagilar ko`rsatilishi lozim: