Ilmiy tadqiqot metadologiyasi

Taqqoslash-obyektlar (yoki ayni bir obyektning rivojlanish bosqichlari)ning o'xshash yoki farqli jihatlarini, ya’ni ulaming ayniyligi va tafovutlarini aniqlovchi bilish operatsiyasi. U faqat turkum hosil qiluvchi turdosh predmetlar majmuidagina ma’no kasb etadi. Predmetlarni turkumda taqqoslash ayni tadqiqot uchun muhim belgilarga qarab amalga oshiriladi. Bunda bitta belgiga qarab taqqoslanayotgan predmetlarni boshqa belgiga qarab taqqoslash bo'lmasligi ham mumkin. Taqqoslash mantiqiy usul-analogiyaning (quyida qarang) negizi hisoblanadi va qiyosiy-tarixiy metodning asosi bo'lib xizmat qiladi. Uning maqsadi-ayni bir hodisa yoki birgalikda mavjud har xil hodisalar rivojlanishining turli bosqichlari (davrlari, darajalari)ni bilishda umumiy va xususiy holatlami aniqlash.

Tavsiflash—tajriba (kuzatish yoki eksperiment) natijalarini fanda qabul qilingan ma’lum belgilash tizimlari yordamida qayd etishdan iborat bilish operatsiyasi

О ‘Ichash-qabul qilingan о ‘Ichov birliklarida о ‘Ichanayotgan kattalikning son miqdorini topish maqsadida та ’lum vositalar yordamida bajariluvchi amallar majmui. 0‘lchashning tuzilmasi quyidagi elementlardan tashkil topadi:

-bilish subyekti, muayyan bilish maqsadlarida o‘lchashni amalga oshiradi;

-o‘lchash vositalari, tabiiy va inson tomonidan yaratilgan;

-o‘lchash obyekti, ya’ni o‘lchanadigan kattalik yoki qiyoslash amaliyotini qo‘llash mumkin bo'lgan xossa;

-o‘lchash usuli ya’ni, o‘lchash asboblari yordamida bajariladigan amaliy harakatlar, operatsiyalar yig‘indisidan iborat bo‘lib, o‘z ichiga muayyan mantiqiy va hisoblash amaliyotlarini ham oladi;

-o‘Ichash natijasi, nomlangan kattalikdan iborat bo‘lib, tegishli nomlar yoki belgilar yordamida ifodalanadi.