|
ТИББИЁТ ЯНГИЛИКЛАР, ИЛМИЙ МУШОХАДАЛАР
олиб борилган илмий текшириш натижалари,
2005 йилда юқори қон босими билан тав-
сифланган касалликлар билан касалланиш
ҳар 100 минг аҳолига 7801,4 ҳолатни ташкил
этганини кўрсатди, бу юрак -қон томир тизими-
нинг барча касалликлари орасида биринчи
ўринни эгаллади. 2004 йилга нисбатан гипер-
тензия билан касалланиш 100 минг аҳолига
856,9 та ҳолатга ёки 12,3% га ошди [3].
Гипертензиянинг тарқалиши ва тарқалиши
билан бир қаторда муҳим эпидемиологик кўр-
саткичлар қуйидагилардир: гипертония билан
оғриган беморларнинг касалликлари тўғрисида
хабардорлик даражаси - гипертония касаллиги
билан оғриган одамларнинг фоизи, гипертен-
зив беморларнинг даволаниш билан қамров
даражаси. - гипертензия билан оғриган одам-
ларнинг ўзига хос антигипертензив давоси, ги-
пертензияни назорат қилиш даражаси – АГ ли
беморларнинг гипертензив даво оладиган ва
қон босими 140/90 мм сим усвтунидан дан паст
бўлиши. P. Kearney ва бошқалар. [17] маълу-
мотларига кўра, иқтисодий ривожланган мам-
лакатларда АГ ли беморларнинг хабардорлиги
ва даволаниш даражаси нисбатан юқори: ги-
пертензив беморларнинг 1/2 дан 2/3 қисми ўз
касалликлари ҳақида хабардор, 1/3 қисми дан
1/2 қисмигача гипертензив даво воситаларини
қабул қилган. Иқтисодий ривожланган мамла-
катларда гипертензияни назорат қилиш дара-
жаси 30% дан 50% гачадир [17]. K. WolfMaier
ва бошқаларга кўра. [26], Ғарбий Европада
гипертония билан курашиш даражаси ўртача
8%, Шимолий Aмерикада - 23%. Иқтисодий
ривожланаётган мамлакатларда гипертония
ҳақида хабардорлик, даволаш ва назорат қи-
лиш даражаси иқтисодий ривожланган мамла-
катларга қараганда бир оз паст, аммо фарқлар
унчалик катта эмас. АГ ли беморларнинг 1/4
дан 1/2 гача ўз касалликлари ҳақида билиша-
ди, 10% дан 50% гача даволанади ва гипер-
тензияни 20% дан 50% гача назорат қилади
[17]. С.A. Шалнова ва бошқалар. [6] маълумот-
ларига кўра Россия Федерациясида аҳолининг
гипертония касаллиги тўғрисида хабардорлик
даражаси эркакларда 75% ва аёлларда 80,3%
ни ташкил этди, даволаниш даражаси эрка-
кларникида 53,1% ва аёлларда 63,1% ни таш-
кил этади. Гипертензияни назорат қилиш - эр-
какларда 20,5% ва аёлларда 22,5%. Сўнгги ўн
йилликларда гипертония ҳақида хабардорлик,
даволаниш ва назорат қилиш тенденциялари
турли мамлакатларда турлича бўлган, лекин
умуман ўсиш тенденциясига эга. Қўшма Штат-
ларда, NHANES тадқиқотлари орасидаги 12
йиллик давр мобайнида, АГ ли беморларнинг
ўз касалликларидан хабардорлиги, гипертен-
зияни назорат қилиш 51% дан 73% гачадир.
1976-1980 йилларда 32% дан 1988-1991 йил-
ларда 55% га ошди. 1999-2000 йилларда ги-
пертония билан оғриган беморларнинг 68,9 %
ўз касалликлари ҳақида хабардор бўлишган,
58,4 фоизи даволанган, аммо беморларнинг
атиги 31 фоизи гипертензияни назорат қилиш-
ган [17]. Яқинда ўтказилган Европа миллий
сўрови (Aнглия соғлиқни сақлаш сўрови) шуни
кўрсатдики, Aнглияда гипертония тўғрисида
хабардорлик, даволаш ва назорат қилиш 1994
йилдаги 46%, 31,6% ва 7,1% дан 1998 йилда
52,2%, 38% ва 10,7% гача ўсди [17]. Хитойда
1991 йилдан 2001 йилгача гипертония касал-
лиги тўғрисида хабардорлик, даволаш ва на-
зорат қилиш мос равишда 26,3%, 12,1% ва
2,8% дан 44,7%, 28,2% ва 8,1% гача ўсди [17].
Россия Федерациясида, 1995 йилдан 2005
йилгача гипертония ҳақида хабардорлик, да-
волаш ва назорат аёлларда ҳам, эркакларда
ҳам ошди, лекин агар аёлларда кўрсаткичлар
ўртача 5 дан 20%гача ўсган бўлса, эркаклар-
да кўрсаткичлар 2-3, 5 маротабага: хабардор-
лик - 37,1% дан 75% гача, даволаш - 21,6%
дан 53,1% гача, назорат - 5,7% дан 20,5% гача
кўтарилган[6, 7]. Гипертензия тарқалишининг
корреляцион коеффициенти иқтисодий ри-
вожланган Европа ва Шимолий Aмерикадаги
мамлакатларда инсулт билан 0,78 га етади
(п = 0,028), бу касалликлар ўртасидаги яқин
алоқани кўрсатади. Ғарбий Европа мамлакат-
ларида инсултдан ўлимнинг ўртача даражаси
ҳар 100 минг аҳолига 41,2, Канада ва AҚШда
- ҳар 100 минг аҳолига 27,6 ни ташкил этади
[26]. Дунёнинг турли минтақаларидаги эрка-
кларда қон босими қиймати ва коронар артер
касаллигидан ўлим ўртасидаги боғлиқликни
таҳлил қилиш P. van den Hoogen ва бошқалар
томонидан олиб борилган [16]. Муаллифлар
ишемик юрак касаллигидан ўлимнинг нисбий
хавфи қон босими билан бир вақтда ошиши-
ни ва бу қарамлик логарифмик характерга эга
эканлигини кўрсатди. Систолик артериал бо-
симининг 10 мм симоб устунидан ошиши ёки
диастолик артериал босимининг 5 мм симоб
устунидан ортиши коронар юрак касаллигидан
ўлимнинг нисбий хавфи ўртача 28%га ошиши
билан ифодаланади. Юрак қон томир хастали-
ги ва АГ ли беморларда қон босими 140/90 мм
симоб устунига тенг бўлган ҳолатларда коро-
нар ўлим кўрсатгичи 1,5 тенг бўлди [16]. Бир
қатор тадқиқотлар шуни кўрсатдики, қон боси-
ми даражаси ва қон томир хавфи ўртасидаги
боғлиқлик ёшга боғлиқлиги билан ажралиб
туради. Қон босими даражасининг ўзгариши
138
Do'stlaringiz bilan baham: |
