Ilmiy-amaliy tibbiyot jurnali issn 2010-7773 O‘zbekiston vrachlar assotsiatsiyasi toshkent o’zbekiston Vrachlar Assotsiatsiyasi 2022 yil


Keywords:  children, health, health quantity, healthy lifestyle



Download 34,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet129/208
Sana01.02.2023
Hajmi34,74 Mb.
#906714
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   208
Bog'liq
БАВУ № 2, 2022

Keywords: 
children, health, health quantity, healthy lifestyle
.
Маълумки, тиббий хизмат – инсон сало-
матлиги, давлат ривожи ва манфаатларини 
мустаҳкамловчи асосий муҳим омилдир. Тиб-
биётда касалликларни олдини олиш ва ноин-
фекцион касалликларни келтириб чиқарувчи 
омилларни бартараф этиш бугунги куннинг 
энг долзарб мақсадидир. Бугунги кунда ре-
спубликамизнинг 40 ёшдан катта аҳолисининг 
асосий қисми ноинфекцион касалликлардан 
азият чекиб келмоқда. Афсуски кўп ҳолатлар-
да аҳоли тиббий хизматга мурожат этганида 
саломатлик даражаси паст даражада эканли-
гини кўришимиз мумкин. Албатта бу ачинарли 
ҳолат. Муаммонинг негизи ўрганилганда эрта 


89
ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 2/2022
ХУҚУҚ ВА ИҚТИСОДИЁТ
касалланишнинг асосий сабаби бу нотўғри 
ёки носоғлом турмуш тарзи билан чамбарчас 
боғлиқ эканлигини кўрамиз. Йўқотилган сало-
матлик ўз навбатида ижтимоий муаммо, яъни 
эрта ногиронлик ва эрта ўлим ҳолатларига 
сабаб бўлмоқда. Ўзбекистон Республикаси 
Президентининг қатор қарор ва фармонлари-
ни ҳаётга тадбиқ қилинмоқда. Жумладан, 2018 
йил 7 декабрдаги “Ўзбекистон Республикаси 
соғлиқни сақлаш тизимини тубдан такомил-
лаштириш бўйича комплекс чора-тадбирлар 
тўғрисида”ги ПФ-5590-сон Фармони, 2018 йил 
18 декабрдаги “Юқумли бўлмаган касалликлар 
профилактикаси, соғлом турмуш тарзини қўл-
лаб-қувватлаш ва аҳолининг жисмоний фаол-
лиги даражасини ошириш чора тадбирлари 
тўғрисида”ги ПҚ-4063-сон Қарори, Ўзбекистон 
Республикаси Президентининг 2020 йил 30 ок-
тябрдаги “Соғлом турмуш тарзини кенг тадбиқ 
этиш ва оммавий спортни янада ривожланти-
риш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-6099-
сонли фармони, Ўзбекистон Республикаси 
Президентининг 2020 йил 12 ноябрдаги “Тиб-
бий профилактика ишлари самарадорлигини 
янада ошириш орқали жамоат саломатлиги-
ни таъминлашга оид қўшимча чора-тадбир-
лар тўғрисида”ги ПҚ-4891-сонли қарорини ва 
тиббиёт ҳуқуқи бўйича амалдаги қонунчилиги, 
ҳамда замонавий илм-фан ютуқларига муво-
фиқлиги, тиббиёт фани ва амалиётидаги мав-
жуд вазият ўзгаришини ҳисобга олган Тиббий 
ходимларнинг касбий малакасини ривожлан-
тириш маркази Валеология кафедраси ўз мақ-
сад ва вазифаларини белгилаб олди. 
Ушбу йўналишдаги жадал изланишлар оқи-
батида, 2021 йил, профессор Ш.Б.Иргашев то-
монидан “Валеология-превентив тиббиётнинг 
асоси валеология” китоби чоп этилди. Дарс-
лик, бугунги куннинг саломатлик билан боғлиқ 
бўлган долзарб масалаларига қаратилган, 
унинг асосий мазмуни Валеологик амалиётни 
шакллантиришга йўналтирилган. Мазкур ўқув 
дарслик республиканинг барча тиббиёт олий-
гоҳларига етказилди ва амалиётда талабалар 
учун валеологик таълимнинг асосий дарслик 
сифатида ишлатиб келинмоқда. Бугунги кун 
тиббиёт ходими кенг дунёқарашга эга, ўз соҳа-
сининг билимдони ва соғлом ҳаёт кўникмалари 
бўйича аҳолига ўрнак бўлувчи шахс сифатида 
шаклланиб келмоқдалар. Кафедра ходимлари 
томонидан амалий тиббиётга сезиларли дара-
жада илмий-услубий ёрдам кўрсатилди. Шу 
жумладан, Валеология кафедраси ходимлари 
сўнги 5 йил ичида 100 дан ортиқ илмий ишлар 
(дарслик, монография, ўқув қўлланма, ўқув-ус-
лубий қўлланмалар, мақола ва тезислар) чоп 
этди, халқаро ва республика миқёсида ташкил 
этилган илмий-амалий анжуманларда соғлом-
лаштириш тиббиётига оид маърузалар билан 
фаол иштирок этиб келмоқда. Кафедра ушбу 
давр мобайнида амалиётдаги бир неча минг 
шифокор, клиник ординаторлар ва ҳамшира-
ларни валеологик билим ва кўникмалар билан 
таништиришга муваффақ бўлди. Албатта бун-
да тиббиёт ходими кўмагида аҳоли орасида 
тиббий маданият, соғлом турмуш тарзи, касал-
лик ривожланишининг олдини олиш борасида 
превентив (профилактик) чора тадбирлар-
ни шакллантириш ва олиб бориш, рационал 
овқатланиш тамойиллари, жисмоний фаоллик, 
антистресс дастур, зарарли одатларга қарши 
курашиш, ёш, ўсиб келаётган авлодни соғлом-
лаштириш, оналар ва болалар саломатлигини 
мухофаза қилиш, репродуктив ва сексуал са-
ломатлик, мақcадли гуруҳлар билан ишлаш, 
донозологик ташхис тушунчаси ва уни ама-
лиётда қӯллаш, саломатликка таъсир этувчи 
ҳавф омилларини аниқлаш учун профилактик 
ишларни амалга ошириш, инсон резервлари-
ни ва саломатлик даражасини аниқлаш каби 
йўналишлар билан тўлиқ қамраб олди. Аҳо-
лининг саломатлигини муҳофаза қилиш, бо-
шқариш ва кўпайтириш масалалари айнан 
болалик давридан бошлаб тўлиқ шаклланти-
рилиши лозим. Бунинг учун мактабгача таъ-
лим муассасалари, мактаб, ўрта ва олий ўқув 
юртлари, оила билан узвий боғлиқликда, янги 
замонавий соғлом анъаналарга асосланган 
ҳаёт тарзини яратиш лозим. Касалликни даво-
лаш ва профилактик тадбирларни тарғиб этиш 
орқали соғлиқни сақлаш тизими самарадор-
лигини ошириш мушкул. Биз албатта, соғлом 
келажакни - соғлом авлодни шакллантириш, 
болалик давридан ўз саломатлигига маъсули-
ят, гигиена, жисмоний тарбия, соғлом овқат-
ланиш, шахсий менталитетни шакллантириш 
каби масаллар ечимига бағишлашимиз лозим.
Юқоридагиларни эътиборга олган холда, 
республика миқёсида Ўзбекистон Валеологлар 
Ассоциацияси ҳудудий филиаллари ходимла-
рини кенг жалб этган холда, аҳоли орасида ва 
айниқса балалар гуруҳи орасида соғлом тур-
муш тарзини шакллантиришга йўналтирилган 
билим ва кўникмаларни шакллантириш лой-
иҳаси ишлаб чиқилди. Ушбу лойиҳа ўз ичига 
қуйидаги вазифаларни қамраб олади: мактаб-
гача таълим вазирлиги қошидаги малака оши-
риш маркази рахбарлари учун “Саломатлик 
асослари” номли замонавий, интерфаол 6 со-
атлик ўқув дастури ишлаб чиқилади ва амалий 
жараёни ташкил этилади; мактабгача таълим 
вазирлиги қошидаги малака ошириш маркази-
да соғлом турмуш тарзини шакллантириш бўй-
ича 18 соатлик маъруза ва семинар дарслар 


90

Download 34,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish