Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

645 - САВОЛ: 
“ТИЗИМИЙ 
ЁНДАШУВ” 
ТАДҚИҚОТ 
УСУЛИНИ ЖОРИЙ ЭТИШДА ҚАНДАЙ 
АСОСЛАР КЕРАК БЎЛАДИ? 
ЖАВОБ: “Тизимий ёндашув” тадқиқот усулини жорий этишда 
қуйидаги асослар керак бўлади: 

ўрганилаётган манба бўйича назарий ва амалий 
маълумотлар банкини тайёрлаш; 

тайёрланган маълумотлар банкини таълим технологияси ва 
мақсадига қараб тизимларга ажратиш; 

---

422 

ўрганилаётган фан мазмунини “тизимий ёндашув” нуқтаи 
назаридан таҳлил қилиб чиқиш; 

“Тизимий ёндашув”нинг манбага нисбатан мақсадини 
аниқлаш; 

“Тизимий ёндашув ” тузилишига қараб тизим элементлари 
ва қисмтизимларини аниқлаб чиқиш; 

“Тизимий ёндашув” вазифасини аниқлаш; 

“Тизимий ёндашув” тадқиқот усулини қўллаш алгоритмини 
ишлаб чиқиш; 

“Тизимий ёндашув” тадқиқот усули ёрдамида ўқитиш 
дастури ва жараёнини дастлабки экспертизадан ўтказиш; 

“Тизимий ёндашув” тадқиқот усули ёрдамида ўқитишга 
кўрсатма ва услубий тасвирлар тайёрлаш; 

олинган натижаларни баҳолаш мезонини ишлаб чиқиш; 

мақсадга эришганлик даражасини аниқлаш мезонини ишлаб 
чиқиш; 

“Тизимий ёндашув” тадқиқот усули ёрдамида таълимни 
бошқариш тўғрисида хулоса чиқариш ва бу методологиядан 
амалиётда фойдаланишга тавсиялар тизимини тайёрлаш. 
КЎРСАТМА: Педагогик илмий тадқиқот ишларини олиб 
боришда тадқиқот объектини ва мақсадини “Тизимий ёндашув” 
тадқиқот усули нуқтаи назаридан ўрганиб чиқиш керак ва шу 
асосда маълумотларни тўплаб, фойдаланишга қулай ҳолга 
келтириб тизимларга ажратиш керак. 
646 - САВОЛ: 
УЗОҚ МУДДАТЛИ ХОТИРА ДЕГАНДА 
НИМАНИ ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Узоқ муддатли хотира – бу хотиралар ўртасида энг 
муҳимидир. Узоқ муддатли хотира инсон миясининг 
қобилиятлари билан бевосита боғлиқ бўлиб, унда 10 миллиард 
нейроннинг ҳар бири маълум ҳажмдаги маълумотни ушлаб қолиш 
қобилиятига эга.
КЎРСАТМА: Инсон бир соатда мураккаблиги кўпайтириш 
жадвалига тенг бўлган мингта тасвирни қабул қилишга қодир. 
Узоқ муддатли хотирага янги маълумотларни киритиш, 
шунингдек, бўлиб ўтган воқеалар ҳақидаги маълумотларни 

---

423 
чиқариб юбориш учун куч ва вақт талаб қилинади. Шунинг учун 
ҳам олимлар ҳисоблаш машиналарини яратишда инсон мийяси 
ишлашига тақлид қилинган, чунки ЭҲМларни одам мийяси 
бошқарганда маълумотларни йиғиш, уларни муаммо қўйилишига 
мослаб синфлаш, узатиш ва муаммо ечимини топиш учун қайта 
ишлашнинг қуйидаги тизими (анологияси) мавжуд: “кўз қулоқ
нерв канали мия нерв канали мускуллар оёқ қўллар
бошқа ростланувчи органлар манба”.