Илмий тадқиқот асослари: 1000 саволга 1000 жавоб тошкент–2019

49 - САВОЛ: 
ИНТЕГРАЦИЯ ВА ИНТЕГРАЦИЯЛАШ 
ДЕГАНДА ҚАНДАЙ ЖАРАЁНЛАРНИ 
ТУШУНАСИЗ? 
ЖАВОБ: Интеграция – ўқитишнинг мақсад ва омилларнинг 
бир бутун қилиб бирлаштириш. 
Интеграциялаш – лотинча “integer” – умумийлик, “integerа” – 
умумийликни тўлдириш, яратиш, тиклаш демакдир. 
Таълим мазмунидаги уйғунликларни таъминлаш муаммолари 
интеграциялашнинг шуғулланадиган соҳаси ҳисобланади. 

---

49 
У тушунчаларни умумлаштиришни ўргатади. Таълим ва 
тарбияда билимлар, тушунчалар, кўникма ва малакаларни шакл-
лантиришларини умумлаштириб, қонун ёки қоида кўринишига 
келтиришни амалга оширади. 
Интеграциялаш тушунчаси муҳим илмий термин бўлиб, у 
умумлаштириш, хулосалашларда методологик асос бўлиб ҳисоб-
ланади, чунки унинг ёрдамида жараён ва ҳодисалар мазмунлари 
орасидаги умумий уйғунлик алгоритмлари яратилади. 
КЎРСАТМА: 1. Педагогик тадқиқотларда тадқиқот объекти ва 
методологиясига тегишли маълумотлар ўртасидаги алоқа-
дорликларни ўрнатиш масалаларини ҳал этишда интеграция-
лашдан фойдаланиш истиқболли натижаларни қўлга киритишни 
кафолатлайди. 
2. Тадқиқот ишларини бажаришда ва турли фанлардаги таъ-
лим мазмунларини умумлаштириш ва тўлдиришда интеграциялаш 
жараёни доимо қўл келади ва у кўзланган мақсадга эришишни 
кафолатлайди. 
50 - САВОЛ: ИНТЕЛЛЕКТ – БУ ҚАНДАЙ АТАМА? 
ЖАВОБ: Интеллект – инсоннинг дунёқараши кенгайишидаги 
тафаккур қила олиш қобилияти натижаси. Бунда интеллектни 
шакллантирувчи омилларга онг, ақл, фикр, ғоя, таълимот ва шу 
кабилар киради. 
Интеллект – лотинча сўз бўлиб, у одатда ақл-идрок, англаш, 
тушуниш, фаҳмлаш маъносини англатади. 
Интеллект – (лот. “intellektus” – ақл-идрок, зеҳн) – кенг 
маънода: кишининг воқеа-ҳодиса моҳиятини тўлалигича бўли-
шига асосланган ва у орқали намоён бўладиган фаолияти; тор 
маънода: инсоннинг тафаккур, фикр юритиш салоҳиятини назарда 
тутади. 
Интеллект инсоннинг ақлий қобилияти; ҳаёти, атроф-му-
ҳитини онгда айнан акс эттириш ва ўзгартириш; фикрлаш; ўқиш-
ўрганиш, дунёни билиш ва ижтимоий тажрибаси, янгиликларни 
қабул қилиш қобилияти; турли масалаларни ҳал қилиш, бирор 
қарорга келиш, оқилона иш тутиш, воқеа-ҳодисаларни олдиндан 
кўра билиш лаёқати. 

---

50 
КЎРСАТМА: 1. Илм-фан ва улар асосида шаклланган янги-
ликлар янги билимлар тизимини яратишга қаратилган бўлиши 
керак. Бу нарса илмий фаолиятнинг натижалари бўйича тавсиялар 
ва кўрсатмаларни шакллантиришда яққол сезилади. 
2. Ижодий фаолиятда фанлар ички тамойил (камайиб борувчи 
умумийлик – умумийликдан хусусийликка ва ўсиб борувчи 
аниқлик – абстрактликдан аниқликка, оддийдан мураккабга, 
қуйидан юқорига ривожланиш) тартибида жойлашишини эсдан 
чиқармаслик керак.