Илмий раҳбар: т ф. н асс. Муҳитдинов У. Б тошкент- 2022 Мундарижа

Қисқартма сўзлар


СЙЎО- сурункали йирингли ўрта отит
ТТА- темир танқислик анемияси
КТ-компютер томография
МРТ-магнит резонанс томография
МСКТ-мультиспиральная компьютерная томография
ЖССТ-Жахон Соғликни Сақлаш Ташкилоти
ЭЧТ- эритроцитлар чўкиш тезлиги
ОРВИ- ўткир респиратор вирусли инфексия
Дб –децибел
КИРИШ
Мавзунинг долзарблиги. Ҳозирги вақтга келиб, бутун дунё ахолисининг 1,5-4%и сурункали йирингли ўрта отит билан касалланган (33 ). Болалар ўртасида сурункали йирингли ўрта отит касаллигининг кўпайиб бориши педиатрия ва отиотрия сохасининг долзарб муаммоларидан бири бўлиб келмоқда. Болаларда ЛОР аъзолари касалликлари ичида сурункали йирингли ўрта отит касаллигининг учраш даражаси ҳамон юқорилигича қолмоқда [11,13].
ЛОР касалликлари орасида сурункали йирингли ўрта отитлар Ўзбекистонда 6,4-7%, Россияда эса 4-5% ни ташкил қилади [13,15,16].
Қулоқ касалликлари ичида сурункали йирингли ўрта отитлар 36,4%холатларда учрайди [43,44]. Шулардан сурункали йирингли ўрта отит-мезотимпанит 55%ни, сурункали йирингли ўрта отит эпитимпанит 20% ни, сурункали йирингли ўрта отит эпимезотимпанит 25%ни эгаллайди[21]. Сурункали йирингли ўрта отит қулоқ патологияси орасида иккинчи ўринда туриб, умумий госпитализация қилинган касалликларнинг 28% ига тўғри келади. [32]. Сурункали йирингли ўрта отитлар нейросенсор қаттиққулоқлилик касаллигини келтириб чиқариши бўйича 20%ни эгаллайди яъни ,қулоқнинг бошқа касалликлари бўйич аиккинчи ўринда туради[32].
Болаларда сурункали йирингли ўрта отит касаллигининг кўп учрашига асосий сабаб: ЛОР аъзоларининг ўзига хос анатомик хусусиятлари (шиллиқ қават махаллий иммунологик хусусиятининг пастлиги, суяк системалари орасида дегесcенцияларнинг бўлиши), болаларнинг эрта сунъий овқатлантиришга ўтказиш ва кўп учрайдиган инфекцион ва юқори нафас йўллари вирусли касалликлари натижасида орттирилган иммунитет зайифлиги оқибатида юзага келиши илмий исботланган [58,68]. Бу касаллик ёш болаларда кўп учраши, қайталаниб туриши, болаларда эшитиш пасайиши (турли хилдаги кондуктив ва сенсоневрал қаттиққулоқлилик), мия ичи, кўз ичи,жисмоний ва ақлий ривожланишдан нисбатан ортда қолиш каби асоратларни келтириб чиқаради[15].
Охирги пайтларда сурункали йирингли ўрта отитни келиб чиқишида,организмнинг иммун реактивлиги пасайиши, антибиотикларга чидамли микроорганизмлар, эндо ва экзоаллергенлар таъсирига организм сенсибилизацияси, ўткир йирингли ўрта отитларнинг ноэффектив даволанишига боғлиқдир.
Шуни таъкидлаб ўтиш керакки, поликлиника шароитида ўткир йирингли ўрта отитларнинг вақтида диспансер назоратига олмаслик, қайта кўрикни яхши йўлга қўймаслик ва турли хил дорилардан тартибсиз равишда нотўлиқ фойдаланиш бошқа орган ва системаларга шунингдек, иммун тизимига ҳам таъсир қилади [71].
Сурункали йирингли ўрта отит касаллигида асосланмаган антибиотиклар ва глюкокартикоидларни қўллаш оқибатида аллергик холатни зўрайиши ва замбруғли жараёнларнинг юзага келишига замин яратилади.
Замонавий шароитда камконликнинг асосий сабаблари бўлиб, темир танкислиги хисобланади. Темир танкислиги анемияси ер юзида ҳар 5-6 катталарга тўғри келади. Дунёнинг 1/3 – 1/4 кисми болаларида темир танқислиги анемияси хаётининг иккинчи ярим йиллигида (50%) ва балоғатга етиш даврига (30-40%) тугри келади. ЖССТ маълумотига кўра, темир танқислиги анемияси 61% болаларда учрайди ва 53,4% да эса оғир ва ўрта оғир формалари кузатилади. Ушбу малумотлардан келиб чикиб, сурункали йирингли ўрта отит ижтимоий ахамиятга эга ва долзарб мавзу хисобланади.
Шу сабабдан сурункали йирингли ўрта отитни даволашда асосий эътиборни касалликни юзага келтирадиган асоссий омиллар билан бирга, темир танқислик анемияси билан кечишишини ўрганишга қарор қилдик.
Шундан келиб чиққан ҳолатда,илмий ишимизни режалаштиришимизда биз асосий эътиборни сурункали йирингли ўрта отитни темир танқислиги анемияси билан бирга кечганда касалликни даволаш самарадорлигини оширишга қаратмоқчимиз.