Илмий раҳбар: т ф. н асс. Муҳитдинов У. Б тошкент- 2022 Мундарижа

Диаграмма 2.1
Беморларнинг жинсига қараб тақсимланиш

Жумладан, қайталанувчи ва сурункали йирингли ўрта отитларни дифференциал диагностика қилиш мақсадида, беморларнинг анамнези йиғилди, оилавий келиб чиқиши, ота-онасининг ва боланинг кечирган касалликлари, инъекцион дори воситаларидан қайси турини қабул қилгани, уларнинг ичида ототоксик таъсирга эга бўлган дори воситалари бор ёки йўқлиги аниқланди. Бола туғилгандан буён қанча вақт мобайнида қулоғидан йиринг келиши, унинг эшитиш фаолияти қай ҳолатда эканлиги, нутқли ва нутқсиз товушларга реакцияси сўраб, суриштирилди ва аниқланди. Барча сурункали йирингли ўрта отит билан касалланган ва натижада эшитиши заиф деб топилган беморлар ЛОР клиникаларда акумметрик ва аудиометрик текширишлардан ўтказилди ва улар билан даволаш ишлари амалга оширилди.

Илмий ишимизда асосий эътибор сурункали йирингли ўрта отитнинг темир танкислик анемияси бўлган беморларда касалликнинг этиологик сабаблари, патогенези, клиникаси, даволаш ва унинг асоратларини олдини олиш чора тадбирларига қаратилди.
Маълумки, сурункали йирингли ўрта отит касаллигининг келиб чиқиши, патогенези турлича бўлиб, бунда ўрта қулоқ тузилишининг анатомофизиологик хусусиятлари, ўрта қулоқдаги йирингли яллиғланиш жараёнлари, юқори нафас йуллари касалликлари, қулоқдаги ажралма микрофлораси характери, организмнинг махаллий ва умумий иммун холати ва аллергизацияси мухим ахамият касб этади, яъни турли комплекс омиллар ўрта қулоқ сурункали йирингли жараёнини ривожлантиради. Бунда эшитишнинг пасайиши касалликнинг кечиши, муддати ва даволаш тадбирларининг характерига боғлиқ. Текширилган беморларнинг 14 нафарида касалликнинг қайталаниши 1-3 ой муддатда (28%) бир марта, 3-6 ойда 28 нафар бемор (56%) бир марта, 1-2 йилда 8 нафар бемор (16%) бир марта кузатилган.
Касалликнинг хронизациясига сабаб бўлувчи омиллардан яна бири: камқонлик, уз вактида шифокорга мурожаат қилинмаслиги. Чунки, қулоқдан ажралма тўхтагандан сўнг беморлар касалликка эътибор беришмай қўйишади. Адабиётлардан маълумки, ноғора парда резонанс хусусиятга эга бўлиб ўтказилаётган товушни 25 дБ гача ошириб беради, вахоланки ноғора пардадаги даги тотал дефекти 25 дБ кондуктив эшитиш пасайишига олиб келади [6]. Бизнинг холатимизда беморларда ўрта қулоқдаги сурункали йирингли ўрта отитни узок ва чузилувчан кечиши, беморлардаги анемия оқибатида кузатилади. Сурункали жараёнда ўрта қулоқда адгезив жараёнлар, фиброз тўқималар ҳосил бўлиши ва кейинчалик чандиқланиш холатининг юзага келиши, тузларнинг йиғилиши, ноғора бўшлиғи ва ноғора пардасининг суякланиши, остеокластларнинг хосил бўлиши хар доим ҳам кузатилмаслиги мумкин. Бунга микрофлора характери, ўрта қулоқ шиллиқ қавати холати, организмнинг сенсибилизацияси, умумий реактивлиги ва эшитув найи дренаж вазифасининг холати сабаб бўлади деб хисобланади.
Сурункали йирингли ўрта отит касаллигини юзага келиши ва кечишига кондаги гемоглобинни камайиши, бу эса ўз навбатида, тўқима ва ҳужайраларда кислород ва модда алмашинувини бузилишига ва натижада организмнинг яллиғланишга карши умумий ва маҳаллий курашиш фаолиятини пасайишига олиб келади ва касалликни кечишини ўзига хос хусусиятлари намоён бўлади. Бунга кушимча касалликнинг қайталаниши ва хуружланишига кўпрок вирусли ёки бактерияли инфекция таъсири, ҳамда иқлим шароити ҳам сабаб бўлади. Беморларнинг анамнезига асосан, сурункали йирингли ўрта отит касаллиги асосан куз ва бахор даврига тўғри келади, бу даврда вирус инфекциясининг кенг тарқалиши, организм қарши курашиш қобилиятининг пасайиши, гиповитаминоз, совуқда қолиш холатлари билан боғласа бўлади. Бундан ташқари, куз ва бахор фаслларида организмнинг кислород ва озиқ моддаларга нисбатан талабнинг ошиши, қонда уларни хужайраларга етқазиб берувчи гемоглабинни етарли даражада бўлмаслиги организм қарши курашиш қобилиятининг пасайишига сабаб бўлади. Натижада сурункали касалликларнинг қайталаниш сони ва клиник кечувини давомийлиги ошади.
Шу қарашларга асосланиб, текширишга олинган барча беморларда умумий қон тахлили ўтқазилиб , қондаги эритроцитлар ва гемоглабин миқдори текширилди.
Шу асосда биз сурункали йирингли ўрта отитнинг қайталанишига ва хуружланишига сабаб бўлган касалликлар нозологик бирлигини тахлил қилдик. Бунга кўра, ўрта қулоқдаги сурункали жараёнга нафақат ЎРВИ, гриппаденоид бези гипертрофияси, буларга қўшимча анемия ҳам сабаб бўлган. Сурункали йирингли ўрта отит касаллигининг келиб чиқишида бурун ва бурун ён бўшлиқлари, халқум, хиқилдоқ ва ўрта қулоқ тизими аъзоларининг ҳолати муҳим аҳамият касб этади. Шунинг учун беморларда кечаётган ўткир ва сурункали ринитлар, бурун тўсиғининг қийшайиши, синуситлар, аденоид безларининг гипертрофияси, евстахинайининг яллиғланиши, ташқи эшитув йулининг туғма нуқсонлари, ўткир отитлар, организмда гижжа инвазияси ва ўрта қулоқ шиллик қаватининг маҳаллий иммун реактивлигининг ва ферментатив хусусиятининг пасайишини эътиборга олиниши зарур. Юқорида келтирилганларни ҳисобга олиб, текширишга жалб этилган сурункали йирингли ўрта отит анемия билан кечган беморлар ЛОР аъзолари умумий оториноларингологик, лабаротор ва эндоскопик текширишлар ёрдамида ўрганилди. Кўрик вақтида беморларнинг сурункали йирингли ўрта отит касаллигига сабабчи бўладиган ҳамма ҳолатларга эътиборберилди.
Текширишлар жараёнида оториноларингологик касалликлари аниқланган барча беморларга касалликлари турига қараб консерватив ва олиб келувчи турли хил этиологик сабабларига қараб оператив даво муолажалари ўтказилди. Чунки, бу касалликларни даволаш фақат диагностика мақсадидагина эмас балки, беморларга комплекс даволаш ўтказишда ҳам муҳим аҳамиятга эгадир. Касалликнинг келиб чиқашидаги этиологик сабабларга қараб бемоларда сурункали йирингли ўрта отит бир томонлама ва икки томонлама бўлиши кузатилади.
Бизнинг текширишларга жалб этган беморларимизда хам касалликнинг бу турларига эътибор қаратилди. Шунга кўра, текшириш натижалари қуйидагича ўз аксини топди. Сурункали йирингли ўрта отитнинг бир томонлама кечиши 2-15 ёшгача бўлган беморларда 30% ни, 16-30 ёшгача бўлган беморларорасида 16% , 31-45 ёшгача бўлган беморлар орасида 6 %, 46-60 ёшгача бўлган беморлар орасида 10 % ни ташкил этиши аниқланди. Умумий кўрсаткич 62 % ни ташкил қилди. Касалликнинг икки томонлама кечиши 2-15 ёшгача бўлган беморларда 18% ни, 16-30 ёшгача бўлган беморлар орасида 10% , 31-45 ёшгача бўлган беморлар орасида 4%, 46-60 ёшгача бўлган беморлар орасида 6 % ни ташкил этиши аниқланди. Умумий кўрсаткич 38,0% ни ташкил қилди. (Жадвал 1.2).