Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

Tomirlar regeneratsiyasi. Qon va limfa tomirlari yuqori tiklanish qobiliyatiga ega. Tomirlar 

devoridagi  jarohatlanish  natijasida  hosil  bo’lgan  defektlarning  tiklanishi  endoteliy  hujayralarining 

o’sishi  va  regeneratsiyasidan  boshlanadi.  Birinchi  sutkaning  oxiri,  ikkinchi  sutkaning  boshlarida 

jarohatlangan  joyda  endoteliy  hujayralarining  amitotik  yo’l  bilan  bo’linishi  boshlanadi,  so’ngra 

ikkinchi  sutka  oxiri,  uchinchi  sutkaning  boshida  bu  bo’linish  mitotik  bo’linish  bilan  almashinadi. 

Ba’zi ma’lumotlarga ko’ra arteriyalar endoteliy qavatining tiklanishi endoteliy osti qavat hujayralari 

hisobiga ham borishi mumkin. 

 

Jarohatlangan  tomirlarning  o’rta  va  tashqi  qavatlarida  tiklanish  biriktiruvchi  to’qimadan 

chandiq hosil bo’lishi bilan boradi. Tomirlarda mushak qavatining tiklanishi odatda juda sekin borib, 

tomirlarning boshqa qavatlaridan farq qilib, bu qavat to’liq tiklanmaydi. Elastik elementlar juda ham 

sust rivojlanadi. O’rta va yirik kalibrdagi tomirlarning uzilib qolishi jarroh aralashuvisiz tiklanmaydi. 

Shu maydon atrofidagi qon aylanish esa barvaqt tiklanadi. Bunday bo’lishiga bir tomondan kollateral 

tomirlarning  kompensator  qayta  tuzilishi,  ikkinchi  tomondan,  yangi  mayda  kapillyar  tomirlarning 

o’sishi va taraqqiyoti sabab bo’ladi. Limfatik tomirlarning tiklanishi qon tomirlarga nisbatan ancha 

sekin boradi. Yuza joylashgan mayda limfatik tomirlarning uzilib qolishi 4 kunda tiklanadi. Limfatik 

tomirlarning tiklanishi – regeneratsiyasi endoteliy naycha distal qismining kurtaklanishi hisobiga yoki 

limfatik tomirlarning olib ketuvchi tomirlarga qayta ulanishi hisobiga ro’y beradi.