Илмий муҳаррир: медицина фанлари доктори, профессор Н

 

Tomirlarning yoshga qarab o’zgarishi. Hayot davomida qon tomirlarning tuzilishi to’xtovsiz 

o’zgarib boradi. Qon tomirlar funksional holatlar ta’sirida, taxminan 30 yoshlarigacha taraqqiy etib 

boradi.  So’ngra  qon  tomirlarning  atrofida  biriktiruvchi  to’qima  o’sa  borib,  qon  tomir  devorining 

zichlashishiga olib keladi. Elastik tipdagi arteriyalarda bu jarayon boshqa tomirlarga nisbatan ro’yrost 

ko’zga tashlanadi. Arteriyalarning o’rta va ichki qavatlarining asosiy moddasida nordon sulfatlangan 

glikozaminglikanlar va tolalar hosil bo’ladi. 60–70 yoshdan so’ng arteriyalar ichki qavatining ayrim 

joylarida  kollagen  tolalar  yo’g’onlashadi.  Bu  esa  arteriya  devorining  qalinlashishiga  olib  keladi. 

Kichik  va  o’rta  arteriyalarda  bu  jarayon  sust  kechadi.  Yosh  ulg’ayib  borishi  bilan  ichki  elastik 

membrana ingichkalashadi. O’rta qavatdagi mushak hujayralari atrofiyaga uchraydi, kollagen tolalar 

ko’payadi,  elastik  tolalar  esa  parchalanib,  ayrim  fragmentlarga  ajraladi.  Shu  bilan  birga  ichki 

pardalarda ohaklanish yuz berib,  yosh ulg’ayishi bilan bu jarayon kuchayib boradi. 60–70 yoshdan 

oshganda tashqi pardada bo’ylama yo’nalgan silliq mushak hujayralari paydo bo’ladi. Venalarda ham 

---

 

216 

yosh ulg’ayishi bilan xuddi shunday jarayonlar vujudga keladi. Tomirlar tomirchalari 50–60 yoshda 

anchagina toraysada, 65–70 yoshdan so’ng ularning ichki bo’shlig’i kengayadi.